Page 28 - Tarih Çevresi Dergisi - Mart Nisan Sayısı 2021

tarih çevresi

“Ahali Mübadelesi” sorunu Türk-Yunan olan ve değişime karşı olan devletler olarak iki
ilişkilerinde gerginliğe yol açarken, kampa ayrılmaya başlıyordu. Böyle bir ortamda
Yunanistan’ın “Anadolu Macerasında” uğradığı Atatürk yönetimi Türkiye’nin sınırlarını kabul
yenilgiyi hazmedemeyerek Türkiye’ye karşı bazı ederek, ülkeyi yeni maceralara sürükleyebilecek
girişimleri destekler görünmesi ilişkileri daha da tutumlardan kaçınmış, uluslararası hukuka ve
soğuttu. İtalya ve Yunanistan arasında işbirliğine saygı göstermenin yanı sıra, gerçekçi
Türkiye’ye karşı yapılmış bir gizli ittifak bir dış politikanın da yürütücüsü oldu.
bulunduğuna ilişkin kanıtlar ve Yunan
Ekim 1929’da Atina’da tertiplenen
Adalarında Türkiye’ye çıkarak isyan başlatmaya
çalışan maceracılar, Türk yöneticilerinin Evrensel Barış Kongresi’nde, Balkan birliği
kurulması teklif edildi. Bu doğrultuda; 5 Ekim
Yunanistan’ın Türkiye’ye karşı iyi niyetli
olmadığına inanmalarına yol açtı. Ancak 1930’a 1930’da Arnavutluk, Bulgaristan, Romanya,
Türkiye, Yugoslavya ve Yunanistan
gelindiğinde, Bulgaristan’daki revizyonist
temsilcilerinin katılımıyla ilk Balkan konferansı
politika Türk-Yunan yakınlaşmasını sağladı.
Atina’da gerçekleşti. Buradaki görüşmelerde; bir
Türk-Yunan yakınlaşmasını hazırlayan bir diğer
Balkan paktı hazırlamak, uyuşmazlıkların barış
etmen de Atatürk’ün izlemeye başlayacağı yoluyla çözülmesi, ekonomik, sosyal, kültürel
Balkan politikası için Yunanistan ile uzlaşmayı
birliğin sağlanması gibi kararlar alındı.
ilk adım olarak görmesidir. İşte bu hava içinde
Haziran 1930’da imzalanan antlaşma ile Balkan konferansının ikincisi Ekim
“Mübadele sorunu” çözülebildi. Venizelos’un 1931’de İstanbul’da yapıldı. Arnavutluk
Türkiye’yi ziyareti esnasında iki devlet arasında; heyetinin katılımı Türkiye’nin Arnavutluk
Dostluk, Tarafsızlık, Uzlaşma ve Hakem yönetimini tanıması olarak değerlendirilince,
Antlaşması; deniz kuvvetlerinin Türk Arnavutluk ilişkilerine yeni bir boyut
sınırlandırılmasına ilişkin protokol; İkamet, kazandırdı. Üçüncüsü 1932’de, dördüncüsü
Ticaret ve Ulaşım sözleşmesi imzalandı (30 1933’de gerçekleşen konferansların ardından
Ekim 1930). Türkiye-Yunanistan, Türkiye-Yugoslavya ve
Türkiye-Romanya dostluk antlaşmaları
I.Dünya Savaşı’ndan sonra kurulan
uluslar arası düzenden hoşnut olmayan gerçekleşti. Türkiye’nin etkin rol oynadığı bu
gelişmeler sonrasında 9 Şubat 1934’te Balkan
“revizyonist devletler” 1930’larda faaliyetlerini Paktı kuruldu. Türkiye, Yunanistan, Romanya
artırdılar. Bu dönemde uluslararası bunalımlar
ve Yugoslavya arasında imzalanan bu pakt, bir
karşısında Milletler Cemiyeti çaresiz kaldı.
başka devletin saldırısı karşısında pakt üyesi
ABD’nin hemen savaş sonrasında kendi kıtasına
ülkelerin toprak bütünlüklerinin ve siyasal
kapanması, Fransa’nın savunduğu sertlik
bağımsızlıklarının korunmasını güvence altına
politikasını destekleyecek gücü bulamaması ve alan ortak savunma antlaşmasıdır.
belki de en önemlisi İngiltere’nin “bunalım
Bulgaristan’ın saldırgan tutumu, Almanya ve
benden uzak dursun da ne olursa olsun” tutumu
İtalya’nın tutumları paktın oluşmasında etki eden
içinde, Avrupa’da boy göstermeye başlayan
faktörlerdendir.
faşist saldırganlık ve yayılmacılığı Doğu
Avrupa’ya yönlendirmesi şüphesiz Alman ve Üye ülkelerin sınırlarını karşılıklı
İtalyan revizyonizmini güçlendirdi. İşte böyle bir güvence altına alan Balkan Antantı bir ortak
ortamda o günkü düzenin değişmesinden yana savunma ittifakı ve bölgesel bir yardımlaşma

26