Page 27 - Tarih Çevresi Dergisi - Mart Nisan Sayısı 2021

tarih çevresi

Cumhuriyet Döneminde

Türkiye Balkan İlişkileri *

(1923-1998)

Necati ÇAYIRLI **

Mustafa Kemal önderliğinde kurulan direnmişler, “siyasetle uğraşmamak” koşuluyla
Türkiye Cumhuriyetinin dış politikası barışçı patriğin İstanbul’da kalması konusunda sözlü
esaslara dayanmaktaydı. 1923’de gerçekleşmiş olarak antlaşamaya varılmıştır. 1924’te boşalan
olan Lozan Antlaşmasından itibaren Türkiye, Patrikliğe seçilen kişinin mübadele kapsamına
Balkan ülkeleri ile kurduğu diplomatik girmesi sorun yarattı. Bu sorun 1925’te yeni
ilişkilerde hep yapıcı olmaya çalıştı. Patriğin atanmasıyla halledildi.

30 Ocak 1923’te imzalanan bir antlaşma Aralık 1923’te Arnavutluk ile
ile, Yunanistan’da bulunan Müslüman-Türklerle diplomatik ilişkiler kuruldu. Ekim 1925’te
Türkiye’de bulunan Rumların değiş tokuşu Bulgaristan ve Yugoslavya ile birer dostluk
kararlaştırılmış, değiştirilecek kimseler ve antlaşması yapıldı. Bu arada Romanya ile de bir
antlaşma gerçekleşmişti.
mübadele koşulları da saptanmıştı. Ancak
antlaşmanın uygulanması aşamasında sorunlar 1928 yılında Arnavutluk’ta ilan edilen
çıktı. Antlaşmaya göre, İstanbul’daki Rumlarla monarşi yönetimi Türkiye desteklemedi. Aynı
Batı Trakya’daki Türkler mübadele dışında tarihte daha önce yapılan Ankara Antlaşması
bırakılıyordu. Ancak bunları saptamak sorun doğrultusunda Bulgaristan’dan 11.000 kişi
oldu. İki ülke arasındaki iyi ilişkilerin Türkiye’ye göç etti. Yugoslavya’daki
kurulmasını engelleyen bir başka konu da Müslümanların ev ve arazilerine Sırp
Patriklik konusudur. Lozan’da İsmet Paşa, yönetimince el konulması gibi uygulamalar
Patrikliğin Türkiye dışına çıkartılmasını karşısında Türk yönetimi, bu malların belli bir
isterken, Batılılar Türkiye’de kalması için para ile telafi edilmesini istiyordu.

* Bu yazı Ege Üniversitesi, Atatürk İlkeleri ve İnkılâp Tarihi Bölümü’nce Cumhuriyetin 75.Yılı kutlamaları çerçevesinde halka
yönelik olarak düzenlenen konferanslarda tebliğ edilmiştir.
** Öğretim Elemanı, Ege Üniversitesi Atatürk İlkeleri ve İnkılâp Tarihi Bölümü, Bornova İzmir-TÜRKİYE

25