Page 44 - Tarih Çevresi Dergisi

tarih çevresi tarih çevresi

Türklerin gözlerinden silinmektedir. Çökmüş, Türk otoriteleri, elçilikler yapmak için başkent olacağı için çok önemlidir. yaşanabilecek, yeni bir toplumun oluşturduğu ilk
ihmale uğramış, sağlık koşullarından, Çankaya’da gerekli gördükleri araziyi parasız İmparatorluğun son bulduğu zamana; yani, 1922 başkent meydana getiriliyor. Kadın erkek
konfordan, hemen her şeyden yoksun olan bu vermektedir. Bu avantajdan ilk yararlanan yılının Ekim ayına kadar Osmanlı sultanları cinsleri arasında ayrımın son bulmuş olması,
kentin, Yunanlılara karşı savaşta direniş merkezi Almanya oldu. Trenle ta Bavyera’dan takılıp Bizans kentlerinde yaşadılar. Grekçe adı harem ve çok kadınla evlilik usulünün ortadan
olarak seçilmesi bile başlı başına sağlam bir sökülebilir ahşap büyük bir ev getirdiler. İki yıl İkonium olan Konya onlara ilk hükümet merkezi kaldırılması zaten eski biçimdeki yapıya gerek
cesaret davranışıdır. Söyler misiniz ünlü kaç kişi, önce, duvar temeli üzerine kurulmuş bulunan bu oldu. Sonra sıra ile Bursa, eski adı Adrien olan bırakmamıştır. Birçok salonu olan eski
zafer kazanmış bu genç komutanların yapı, daha şimdiden bir bahçe ile de süslenmiştir. Edirne ve Konstantin kenti olan Bizans’a konaklara artık ihtiyaç yoktur. Küçük
davranışını gösterir ve hemen zaferden sonra, İşte, biraz ötede kocaman bir bina daha. Bir işçi geldiler. Başından sonuna kadar Osmanlı dairelerden ibaret Batı biçimindeki villalar,
Boğaz kıyılarında dünyanın en güzel ekibi son çalışmalarını yapıyor. Basık çatısı, İmparatorluğu başkent olarak yabancı ellerde cumhuriyetin kurmakta olduğu yönteme
manzaraları önünde, zevkli ve hoş bir atmosfer rastgele çıkıntıları olan dik açık taraçası, yapılmış metropollerden yararlanmışlardır. pekala uymaktadır. Bu anlamda Ankara
içinde sultan saraylarında oturmayı reddeder, geometrik sahanlıklarıyla kübik bir bina. Bir başka gerçek var; Türk İslâm tamamen yeni Türkiye’yi ihtiva etmektedir,
hayatı biraz olsun kolay ve tatlı kılacak şeylerin Gelenekçi stiliyle, yeni Sovyet Elçiliği olacağını aleminde, cinsiyet ayırımı, normal ve dengeli bir onun fikrini simgelemektedir. İmparatorluk,
hiçbirine sahip olmayan, çıplak, yüksek bir haber veriyor. Öteki büyük devletler, nedense sosyal hayata engel olduğundan kent, Batı doğal olarak, İstanbul’u kendi idealine göre
yayladaki kentin perişanlığı içinde oturmayı yeğ henüz yapı için hiçbir girişimde bulunmadılar. uygarlığının yarattığı biçimde örgütlenmiş bir biçimlendirmişti. Cumhuriyet ise Ankara’yı
tutar. Fransa, sadece kentte elverişli sayılabilir bir bina kendi düşüncesine göre yapmaktadır. Bu
kiralamakla yetindi. Oysa, İstanbul’daki elçilik site niteliğine erişmemiştir. Bütün Müslüman deneyimin başarısı bütün ülkelerin iyiliğine olan
1924 yılının yaz aylarında başkenti gerçek ve temsilciliklerin sürdürüleceğine dair ileri Ortadoğu’da kent, bugüne kadar çok kez büyük, sonuçları içerecektir. Başkent, ötekilerine örnek
bir malarya salgını sardığı sırada da aynı sürülen kanılar yavaş yavaş suya düşmüş bazen de çok geniş bir köyden başka bir şey olacak. Bütün Türkiye’de bu örneğe göre kent
kahramanlık duygusu bir kez daha tekrarlandı.5 görünmektedir. Görünüşe bakılırsa, tüm olamamıştır. Yani, düzenli ve güçlü hayatın kurma modası başlayacak. Konutlarda olduğu
Bu dönemde, garip bir kader cilvesi diyelim, ülkelerin temsilciliklerinin kesinlikle yeni gerektirdiği biçime uymayan evler yığını gibi Türk kentleri de kılık değiştirecek. Konya,
Hükümet Başkanı İsmet Paşa ile birlikte Maliye başkentte, diplomatik konutlar semti olan durumunu aşamamıştır. Merkezde camiin, pazar Trabzon, Adana, Bursa, Kayseri, Sivas,
ve Sağlık Bakanları da aynı ateşli hastalığa Çankaya’da yerlerini alacakları gün pek uzak yerinin çevresinde ahşaptan ya da topraktan Eskişehir artık Batıdaki kardeşleri gibi
yakalandılar. Ama bu durumda bile, büyük, değildir. yapılmış dağınık konutlar. Müslüman kenti bulvarlara, kaldırımlara, bahçe ve parklara, otel,
küçük hiçbir görevli işini bırakmadı. Yeni bugün böyledir. Onlarca henüz, büyük sanayi, kanalizasyon, aydınlatma, akıntı yerlerine,
idealin ele alınışı bu denli güçlüydü. Ankara’da modern bir kent meydana iyi düzenlenmiş ticaret, geniş yollar, büyük tiyatro, statlar gibi imkanlara kavuşacaklar. Ülke
getirme işi, zaman ve para ister. Ama her şeyden
Ankara’nın kibar semti, kentin dört çok, başlanan işi bırakmadan sonuna kadar mağazalar, spor meydanları, müzeler gibi sosyal tümü ile verilen hızı sürdürecek.
kilometre doğusunda, yükseklerde bulunan yorulmadan götürebilecek irade ister ki buna hayatla ilgili yerler, bahçeler, dinlenme alanları Ankara’da şu sırada, çınlayan çekiç sesleri
Çankaya’dır. Mustafa Kemal, Kurtuluş Doğuda rastlamak pek olağan değildir. Ama bilinmemektedir. Bu nedenle İstanbul’da bile bütün dünyanın dikkatini çekecek bir
Savaşı’ndan sonra özel ve resmi konutunu oraya burada iradeyi Mustafa Kemal temsil etmektedir. levanten metropol, kentin en iyi, en güzel niteliktedir. Anadolu’da kendini gösteren
nakletti. İsmet Paşa, daha birçok bakan ve O şimdi Büyük Petro gibi kentin yapıcısı olmak yerinde bulunan Müslüman semti İstanbul, değişimin önemini kavramak için Küçük
milletvekili de orada güzel villalar yaptırdılar. unvanına layık olmuştur. Romalılar aynı yerde günden güne rahat yaşayan zümre tarafından Asya’da bir gezi yaparak orada karşılaşılacak
Çevrelerinde daha şimdiden Avrupa’dakiler Ansir’i yapmışlardı. Ogüst, onu Asya’nın en terk edilmektedir. Beyoğlu, Nişantaşı ve Şişli’de yıkık sitelere, yapısı yarı kalmış saraylara, suyu
biçiminde birkaç bahçe oluşmaktadır. Oraya gözde kentlerinden biri durumuna getirdi. Türk Avrupa biçiminde konutlarda Türkler akmayan çeşmelere, çökmüş hanlara bir göz
gitmek isterseniz, yeni bir cadde ve düzenli bir kurtuluş kahramanının karşısında hiçbir engelin yabancıların kiracısı olmuşlardır. atmak yeter. Bu nedenle Türkiye
otobüs servisi emrinize hazırdır. Hem de hoş bir dayanamayacağı da kuşkusuzdur. Evet, yirmi yıl Ankara ile Türkiye’de ilk kez bir kent, Cumhuriyeti’nin yapıcı çabası, uyanan Asya’da
gezi ile. Gök alabildiğine açık, ufuk engindir. sonra belki tepeleri ormanlaşmış, otobüslerin, tamamı Türk eseri olan, içinde Avrupalı gibi görülenlerin en önemlilerinden biridir.”6
Gözler hiçbir engele uğramadan kuru ve dalgalı tramvayların gidip geldiği geniş bulvarları,
tepelerden oluşan bir derya üzerinden uzaklara heykelleriyle süslü, parkları olan, modern bir
kadar uzanır. Özellikle akşam, gün batışında, devletin başkentliğine layık, güzel yapılmış,
havanın pembeleştiği ve tepelerin gölgelerini zengin ve mutlu bir Ankara’nın ortaya çıkmasına
vadilere uzattığı sırada görünüş, aldığı biçim ve hiçbir şey engel olamayacaktır. Bu sonuç her
renklerle bir büyüklük ahengi yansıtır. şeyden çok, sadece Türklere özgü ilk gerçek

42 43