Page 16 - Tarih Çevresi Dergisi
P. 16
tarih çevresi tarih çevresi
barıştırmıştır. kapanmış ve iç çatışmalar baş göstermiştir. tarafından sağlandığı Osmanlı kaynaklarından davet etmiştir. Anadolu’da Ahiliğin temelini
Hükmettikleri her kenti bir sıfatla Kale’nin kuzey tarafından bulunan 1251 tarihli anlaşılmaktadır. Ahiler, daha sonraları, tarihin atacak olan Şeyh Kirmanî ve Ahi Evren gelerek
bir kitabeden kalenin bugünkü halini bu çeşitli dönemlerinde yaşanan yönetim boşluğu Kayseri’ye yerleşmişler ve debbağlığa (deri
belirleyen Selçuklular, Ankara’yı “Dar-ül Hısn”
dönemde aldığı anlaşılmaktadır. dönemlerinde de kurumsallıklarından zanaatkârlığı) başlamışlardır. Şeyh Kirmanî,
(Tahkimli Belde) olarak adlandırmışlardır.
kaynaklanan bir özellikle bu boşluğu 1238 yılında, her beldede halifesi bulunan bir
Keykavus’dan sonra Selçuklu tahtına oturan Moğol İstilası
doldurmuşlardır. fütüvvet teşkilatını tamamlamıştır. Ölümünden
Alaeddin Keykubat dönemi (1219-1237)
Selçukluların zayıflaması sonucunda
Selçukluların en parlak devridir ve Ankara, bu Anadolu’yu basan Moğollar 1243 yılının Ahi Yönetimi sonra yerine geçen Ahi Evren, bu fütüvvet
dönemde büyük imar faaliyetlerine sahne teşkilatı içerisinde Ahilik denilen yeni bir örgüt
Temmuz’unda yapılan Erzincan’daki Kösedağ Ahiler, Moğolların batıya doğru
olmuştur (Aydın ve diğ., 2005, sf. 133). oluşturmuştur (Hacıgökmen, 2011, sf. 19).
Savaşı’nı kazanırlar ve bundan sonra oluşturdukları baskı sonucunda Türkistan,
Selçuklular döneminde, Ankara’da bir Ahilik esaslarını fütüvvetten almakta
Anadolu’da her şey bir anda tersine döner. Harezm ve İran’dan, XIII üncü yüzyılın
darphanenin bulunması ekonomik bakımdan fakat bölge gerçeklerinden yola çıkan Anadolu
Selçuklu Sultanı II. Gıyaseddin Keyhüsrev, başlarında, Anadolu’ya gelmişlerdir. Ahi
canlanmayı gösterir. Kentin simgelerinden ailesini de alarak güçlü bir kalesinin olması sözcüğü, cömert, eli açık, yiğit anlamına gelen Türklerine özgü bir kuruluştur. Ahilik bir islamî
Akköprü’nün 1222’de inşası da ticaretteki teşkilat olmayıp sadece Anadolu Türklerine ait
nedeniyle Ankara’ya kaçarken (Çetin, 2012) Orta Asya Türkçesi’ndeki “Akhı” sözcüğünden
hareketlilik ile refah ve bayındırın göstergesidir. sosyal yardımlaşma kurumudur. Ahiliğin diğer
veziri Mühezzibeddin (Muhaddabeddin) gelmektedir ve Türk dili ile kurumlarının
Kentteki Türk yerleşmesi XIII ve XIV üncü tarikatlardan farkı sadece esnaf ve sanatkârların
Moğollarla yaptığı görüşmeler sonunda Selçuklu Araplaştırılması özentisi içerisinde kardeşim
yüzyıllar boyunca tüccar, esnaf, zanaatkar, çiftçi Sultanlığını tamamıyla ellerine geçirmek yerine anlamına gelen Arapçadaki “Ahi” sözcüğüne bu örgüte katılabilmesidir. İş yerlerinde yamak,
gibi çeşitli meslek gruplarının katılımı ile bir vasal devlet haline getirilmesine razı eder. benzetilmiştir (Çağatay, 1974, sf. 51; çırak, kalfa ve usta hiyerarşisi ile mesleğin
artmıştır. Kent merkezinin coğrafi konumu, incelikleri öğretilmekte ve akşamları ise
Daha birkaç yıl öncesine kadar, Sultan I. Hacıgökmen, 2011, sf. 14). Ahilik, sanat ve
ticari ve askeri önemine rağmen göçer toplandıkları odalarda ahlak eğitiminden
Alâeddin Keykubad zamanında en parlak ticaretin güzel ahlak ve doğruluk ile iç içe
Türkmenler için cazip olmamıştır. Selçukluların
dönemini yaşayan Anadolu 1243 yılından sonra geçmesi ve askerlik ile güçlendirilmesi olup geçmektedirler. Ahilik, Anadolu Türklerinin
yönetiminde Anadolu’da ticari güvenliğin bir anda Moğol boyunduruğu altına girmiştir Ahilerin temel düsturu kardeşlik, birlik ve sosyo-ekonomik yaşantısında büyük bir gelişme
sağlanması ile Ankara yeniden canlanmıştır.
(Gordlevski, 1988, sf. 71). Selçuklular yıkılana beraberlik, her daim birbirinin yanında olmak, sağlamıştır. Yerli halkın elindeki sanat ve ticaret
Alaeddin Keykubat, Harezmşahlar ile kadar Moğollara yıllık vergi ödenmiş, eli açıklık, ihtiyaç sahibine yardımcı olmak ile yaşamına Türkler de katılmış ve bu sayede,
yaptığı Yassıçimen savaşında (1230) kendisini askerlerinin masrafları karşılanmış ve onların yoksulu ve garibi korumak kollamak yanı sıra göçebelikten çıkarak kentlere yerleşmişlerdir.
destekleyen Ertuğrul Gazi ve Karakeçili aşiretine seçtiği sultanlar ve vezirler ile ülke yönetilmiştir. yiğitlik, mertlik, gözü pek davranmak biçiminde Ahilik, büyük tarih bilgini Fuat Köprülü’ye göre,
Haymana’daki Karacadağ Ovasını yaylak, anlatılabilecek “fütüvvet” esasına bağlı Osmanlı devletinin kuruluşunda ve yeniçeri
Moğolların Anadolu’yu istilası sırasında
Kesikköprü’deki Karakeçili köyünü de kışlak diğer Selçuklu kentleri gibi Ankara da kalmaktır. Bir diğer özellikleri de gerektiği örgütünün ortaya çıkışında da büyük rol
olarak vermiştir (Erdoğan, 2008). zaman duvarda asılı silahlarını alarak savaşa oynamıştır.
sarsılmıştır. Ancak Anadolu Selçuklu
gitmeleridir.
Kalesinin (“kal‘atüsselasil” olarak Devleti’nin 1243 yılından başlayarak çöküşü ile Bu dönemde Moğolların baskısı
tanınır) konumundan dolayı önemli bir askeri üs Osmanlıların kurulması arasındaki boşluk Selçuklu sultanı I. Gıyaseddin Keyhüsrev sonucunda Selçuklu devletinde karışıklıklar
olan Ankara, Anadolu Selçuklularının taht döneminde devlet otoritesinden yoksun kalan tahta oturduğunda, vezirini göndererek 1204 başlamıştır. Sultan II. Keyhüsrev’in veziri
kavgalarında da önemli bir yer tutmuştur. Ankara’nın yönetim, asayiş ve güvenliği ile yılında, Ahi uluları Türk asıllı Şeyh Evhadüddin Sadeddin Köpek bu karışıklıklardan sorumlu
Alaeddin Keykubat 1237’de zehirlenerek ekonomik düzeninin bir kent cumhuriyeti el Kirmanî ve damadı Şeyh Nasırüddin tutarak birçok Ahi ileri gelenini tutuklatır.
öldürülünce Anadolu’daki huzur dönemi biçiminde 1290 yılından itibaren Ahiler Mahmud’u (Ahi Evren) Bağdad’dan Anadolu’ya Bunun üzerine 1240 yılında, Babailer İsyanı
14 15
