Page 154 - Tarih Çevresi Dergisi

tarih çevresi tarih çevresi

Erzurum Valisinin, arkadaşlarımızdan birinin Kaldı ki benim zamanımda bu olamaz. Çünkü Bu ricalar ki tabii siz de kabul ettiniz, bütçenin büyüdüğünü çeşitli vesilelerle dile getiren Said

mektuplarım açtırması keyfiyeti gayet mühim ve bunun tevlit edeceği mehâzîri ben bilfiil görüp esnayi tetkikinde daha ciddî tasarruflar icrasına Bey, meclise bir konuşmasında şöyle
Kanunu Esasiye münâfî olmakla, sıhhat ve bilenlerdenim. Bu, o kadar muzır netayic tevdi muvafakat eylemesidir. Sizlerden de büyük bir seslenmektedir. “Filhakika efendiler, geçen
âdemi sıhhatinin Dâhiliye Nezaretinden sual eder ki, artık kimse kendi mektubundan emin ricam, bütçenin müzakeresini çabuk bitirerek seneki vaka - ki, vakai istikrazdır - büyük bir
olunmasını rica ederim. Ankara Mebusu Mahir olamaz. Posta memurlarına öyle selâhiyyeti bunu vaktiyle hükümete vermekliğinizdir. şeydi, Esasen her sene 7–8–10 milyon açıkla
Sait” 76 Takrir kabul yapılan oylama sonucu vâsie veriliyor ki, Memaliki Osmaniye dâhilinde (Alkışlar). Konuşmasını özetlersek gelir ve bütçeyi kapatmak meselesi hattı zatında
79
kabul edilerek, Dâhiliye Nazırı(Edirne) Mehmet bulunan otuz milyon halkın mektuplarını açınız giderler ile ilgili olarak birçok rakamlar veren ehemmiyetli bir meseledir. Buna munzam olan
Talat Bey tarafından uzunca izahat yapılarak bu demektir. Artık o mektupları açacak, banknot Said Bey, tasarruf konusuna da değinmektedir. had ise i istikraz bir milletin itibarı malîsine
soruya cevap verilmiştir. Bu uzun konuşmanın bulacak, yani bu, memurini suiistimale sevk Maliye nazırı Cavit Bey’in bu konuda şu sözleri pekiyi bir tesir hâsıl edemezdi. Bunun için
bir bölümünde konuyu Nazır şöyle edecek. Devri Sabıkta fevkalade mazarratını ve ile aynı görüşte olduklarını belirtmektedir. bütçenin tertip ve tanziminde bir parça daha
açıklamaktadır: “Dâhiliye Nezaretinde bilfiil tecrübe ettik…” 77 diyerek Posta «Ahvali maliyemiz, icra kılınandan fazla ziyade icap ediyor idi. Mazbatamızda
bulunduğum müddetçe Kanunu Esasiye benim memurlarına verilen geniş yetkilerden dolayı tasarrufa riayet olunmasını, yani atılmış olan yazdığımız gibi, biz, bu olanlar bitenlerden sonra
tarafımdan veya rüfekam tarafından bir darbe çeşitli nedenlerle açılan mektupların böyle adımlardan bir ikisinin geriye alınmasını icap bütçe hususunda daha ziyade sıkı meslekî
indirilemez. Eğer böyle bir şey hissedersem, kanuna aykırı olarak açılmasının zararlarını daha edecek derecededir. Bunun ne dereceye kadar iktisadî, daha ciddî bir meslekî malî görmek arzu

mâni olmaya çalışırım. Muvaffak olmazsam önce tecrübe ettik, bu sebepten bu durumdan mümkün olacağını encümeninizin tetkikatı ettik. Cavit Bey bazı şeyler söylediler, dediler ki,
istifa eder aranıza girerim, buradan müdafaa derhal vazgeçilmesi gerektiğini söylemektedir. meydanı sübuta koyacaktır. Herhalde hükümet “Vakıa ahval bütçede daha ziyade tasarrufu icap
ederim. Burada da müdafaa edemezsem de bu hususta tamamen Bütçe Encümeninin
Nafıa Nezareti Bütçe görüşmeleri ediyordu, fakat biz bu dereceden ziyadeye
Meclisten de çekilir, dışarıda yine müdafaa arzularını isafa müheyya olarak yeni tasarruf ve
sırasında da Muvazene-i Maliye Encümeni Zabıt varamadık, bazı masraflar vardır ki, bunu daha
ederim. Bunu size bir misal ile arz edeceğim. kâtipliği ve aynı encümenin Mazbata iktisat vesâiti aramaktan çekinmeyecektir.» Bu ziyade kısmak imkân haricindedir. Bu suretle
Bugün Avrupa’da bazı adamlar bir takım sözle tekaüt maaşları hakkında söylenilen söz ki
Muharrirliği yapan Said Bey, Encümene gelen tasarruf at yapsaydık, 300 – 500 bin liralık bir
fikirlerle gazeteler neşrediyorlar ve memlekete «Ahvali maliyemiz bu derece tekaüt ve
bütçe hakkındaki mali konuları açıklayıcı bir şey kısacaktık ki, bu miktar da 35 milyonluk bir
ithale çalışıyorlar. Bu gazeteler buraya kapalı mâzuliyet (memuriyete son verildiğinde ödenen
konuşmayı Mecliste yapmıştır. Açılacak bütçede o kadar tesiri haiz değildir.” Vakıa bu
zarflar derununda geliyor ve zarflar aynı para) maaşı verecek derecede değildir»
Mühendis Mektebinin inşası ve tedrisat kadrosu söz, bütçenin bazı fasılları için, bazı deva için
renktedir ve bunlar da geldiği günde dört yüz, sözüdür. 80 Görüldüğü üzere emekli ve
için 3 milyon 115 bin lira verildiğini ve diğer bütçeleri için bir parça doğrudur. Orada
beş yüz adet olarak geliyor. Bunlarda Matbuat memurlara bir sebepten dolayı memuriyete son
bazı konuları açıklayıp bunun encümende de sıkıştırsak sıkıştırsak en nihayet 300 – 500 bin
Kanununun verdiği selâhiyyete binaen, Meclisi verildiğinde ödenen paranın fazla olduğu
kabul olduğunu izah etmiştir. 78 liralık bir tasarruf temin edebiliriz, Bazı fasılları
Vükelâ kararıyla ithali men’ edilen evraktandır. konusundaki fikirleri, kendisini bir diğer Ankara
Öyle olduğu halde kafiyen bu bâbda Hükümet Muvazene-i Umumiye Kanunu layihası Mebusu Mehmet Talat Bey’den ayırmaktadır. vardır ki, buralarda biz hayliden hayliye tasarruf
81
hiçbir teşebbüs icra etmiyor, serbest bırakıyor. münasebetiyle çok uzun bir konuşma yapan Çünkü ceridelerde gördük ki, Mehmet Talat kabildir ve kabineden bunu bekledik.”
Kimsenin mektubuna tecavüz etmiyor. O Mahir Said Bey, konuşmasını şu sözlerle Bey, memurlara zam konusunda her zaman Sözleriyle harcamaların fazlalığından
mektupların cümlesi, mürselünileyhi yedine bitirmiştir. “Varidat ve masarif hakkındaki istekli ve aldıkları maaşların azlığı konusu bahsetmektedir.
tevdi ediliyor. Buna da hepiniz şahitsiniz, çünkü sözüme bu suretle hâteme verdikten sonra bunlar üzerinde sıklıkla durmaktadır. Mahir Sait Bey Defter-i Hakanı Bütçesi münasebetiyle
hepinize de geliyor. Demek ki kat’iyyen arasındaki farkı taharri ve tayine lüzum ise bütçede kısıtlamaların, tasarrufun öneminden konuşan Mahir Said Bey, maaş fasıllarından

Hükümet bu tarike tevessül etmez ve edemez. görmeden, çünkü bu artık herkesçe malumdur, bahsetmektedir. Tasarruf yapılamadığı için 3.600 kuruş tenzilat yaptıklarını, 1.200 kuruş
Çünkü Kanunu Esaside sarahaten memnudur. kabineye karşı olan ricalarımı tekrar edeceğim. borçlanmanın da arttığını, bütçe açığının verilen veznedara 300 kuruş zam isteği olduğunu

152 153