Page 52 - Tarih Çevresi Dergisi

tarih çevresi

mesiyle dağılmıştır.15 Bunun üzerine Talat Paşa ülkeyi terk ederken örgüt içerisinde ki etkili isimlerden
Kara Vasıf ve Kara Kemal Beylerle görüşerek onlardan tekrar gizli bir örgüt kurmalarını ve İttihatçılığı
bırakmamalarını tembihlemiştir16. Böylece Karakol Cemiyeti’nin kurulma talimatı verilmiştir.

Kara Kemal ve Kara Vasıf ise örgütün kurulma gerekçesini İngilizlerin Ermeni sürgününe ve
katline adı karışmış olan İttihatçıların birer birer tutuklanması olarak göstermiştir. Onlara göre İtti-
hatçıların varlığının korunması için bu gizli örgütün varlığı şarttır. Ayrıca kabul edilecek gizli parolalar
ile iletişim sağlanmalıdır. Böylece örgüt kurulmuş ve her ikisinin isimlerinin başı olan “Kara” laka-
plarından oluşturulan “Karakol” ismi almıştır17.

Karakol Cemiyeti ve İttihatçılar

Üst düzey İttihatçıların yurtdışına sürülmesinden sonra İttihat ve Terakki Fırkası üyeleri bir aray-
a gelerek çalışmalarına gizlice devam etmiştir. Bu süreçte Anadolu’nun birçok bölgesinde Mondros
Mütarekesi bahane edilerek işgaller başlamış, halkın Anadolu’da ki direnişini kırmak isteyenler işgal-
cilerle birlik olmuştur. Dahası Millî Mücadele’nin saltanata, hilâfete ve şeriata karşı yapıldığını iddia
etmişlerdir18. Durumun giderek tehlikeli bir hal almasıyla Kara Kemal tarafından Cemal, Enver ve Ta-
lat paşalardan gizli olarak “Beşler Grubu” kurulmuş ve grup Mondros’a dayandırılarak yapılan haksız
işgallere karşı mücadele vermeye başlamıştır19.

Mustafa Kemal Paşa ve kurmayları durumun ciddiyetinin ve ülkenin içinde bulunduğu çıkmazın
farkındadır. Zorda olsa olayları bastırmak için ellerinden geleni yapmaya çalışmaktadırlar20. Bu olay-
ların kontrol altında tutulabilmesi için öncelikle gizli bir örgüt kurulması için çalışma başlatılırlar.21
Böylece İttihatçılar Mondros’tan sonra Kara Kemal, Dr. Esat Paşa, Kara Vasıf, Galatalı Şevket (Mira-
lay Şevket Bey) ve Mustafa Kemal Paşa etrafında toplanmaya başlamıştır. Hatta Mondros görüşmeler-
inin devam ettiği günlerde Yeni Bahçeli Şükrü ve Kel Ali (Çetinkaya) Kara Kemal’i görmeye giderek
Kazım Karabekir, Mustafa Kemal Paşa, Ali Fuat Paşa, Yusuf İzzet ve Cafer Tayyar Beylerin isimlerini
vermiş ve memleketin istiklalinin bu vatanperver subaylara bağlı olduğunu belirtmişlerdir. Kara Ke-
mal bu konuşmadan sonra bahsi geçen isimlerin gereken yerlere tayin edilmeleri için sadrazam İzzet
Paşa ile bizzat konuşulmasını istemiştir. Nitekim Ali (Çetinkaya) Bey’in Ayvalık mıntıkasına tayini
gibi kararlar bu çerçevede alınmıştır22.

Bu olaylar sonrasında Karakol Müdafaa-i Hukuk Hareketi'ni desteklemek amacıyla İstanbul'da
Babıali Caddesi Resme Fotoğrafhanesinde Baha Sait Bey'in yazıhanesinde faaliyetlerine başlamıştır23.
Rauf (Orbay) Bey, Fethi (Okyar) Bey ve Ali Fuat Paşa gibi büyük kumandanların aralarında hep
övgüyle bahsettiği bu gizli cemiyeti kuran kişi hakkında çeşitli fikirler ortaya atılmış olsa da örgütün
Kara Vasıf ve Miralay Şevket Bey tarafından kurulduğu bilinmektedir.24 Dönemin en yakın şahit-
lerinden olan Halide Edip Adıvar da örgüt reisinin Kara Vasıf olduğunu doğrulamıştır. Örgütün üst
düzey yöneticilerinden Hüsamettin Ertürk de hatıralarında Karakol Cemiyeti'nin kuruluşunu şöyle
anlatmıştır:25

“Dünya Savaşı’nın son aylarında bir gün, Enver Paşa’nın Kuruçeşme’deki yalısında, giderayak Ta
lat Paşa’dan emirler alan İttihatçıların meşhur Kara Kemal’i, gene eski İttihatçılardan Kurmay Albay

52