Page 57 - Tarih Çevresi Dergisi

tarih çevresi

2-Pangaltı’da Bakkal sokağında bir numrolu hânede Azerbaycan hükûmeti Dersa’âdet konsolosu
olduğunu iddiâ eden bir zât tarafından zâbitân-ı Osmâniyeden ba’zılarının Azerbaycan hükûmetine
hizmet etmek üzere sevk edildikleri

3-Sûfi Ziyâ Paşa ile Miralay Ahmed Nureddin Bey nâmında iki zât maiyetlerinde yigirmi beşer
otuzar kişi bulunduğu hâlde İngilizler tarafından Ankara tarîkiyle Nûh Beyefendiye gönderilmiş.
Vazîfeleri Nuh Beyi hayyen veyâ meyyiten istisâl. Şifre edildi”45

Nuh Bey isminin geçtiği bir diğer belgede 8 Ağustos 1919 tarihinde 20. Kolordu Kumandanlığın
dan bizzat Nuh Bey’e verilmek üzere gönderilen Sivas Kongresi ile alakalı bir telgraftır. Ancak bel-
genin ilgi çeken tarafı Sivas Kongresi hakkında bilgi vermesinin yanı sıra Enver Paşa ile Bolşeviklik
hakkında Mustafa Kemal Paşa’ya sorulmuş bazı soruların olmasıdır. Sorular ve cevapları hakkında
belgede herhangi bir bilgi verilmemiştir. Telgrafta dönemin kabinesi hakkında son kez bazı tebliğler
verildiğinden bahsedilmiş ancak dediğimiz gibi cevap hakkında bilgi verilmiştir. Yine aynı belgenin
devamında Milli Kongre’de görüşülen Amerikan mandası hakkında bir bölüm bulunmaktadır ancak
burada da Nuh Bey’in konuya verdiği cevap ile alakalı tam bilgi bulunmamaktadır46.

Miralay Şevket Bey tarafından Sivas’a, 3.Kolordu Komutanlığında “Nuh ve Bekir Sami Beyler-
e…” verilmek üzere gönderilen 14 Ekim1919 tarihli telgrafta ise Konya vilayetinde yapılacak 1919
seçimlerinde aday olmak isteyenlerin listesi gönderilmiştir47.

Belgeler arasında göze çarpan bir başka önemli şifre de Mustafa Kemal Paşa’nın Karakol Cemiye
ti’nin üst düzey kurmaylarından olan Refik İsmail Bey’e bazı mebus namzetlerinin isimlerini bildird-
iği belgedir. Mustafa Kemal Paşa bu şifrede Refik Bey’e mebus namzetlerinin isimlerini liste halinde
bildirmiş, kendisinden bu konuda yardım istemiştir: “Refik İsmail Bey arkadaşımız tasvibinize ‘arz
edilmek üzre zîrdeki meb?ûs namzedleri esâmisini verdi bunların içinden bir kısmı meb?ûsluğa namzed
olub kendileri intihâblarını te’min içün uğraşacaklarsa da yine himmete muhtâcdırlar. Bir ksmının me-
b?ûs olması kendilerinin adeta ifâ-yı vazife husûsunda rızâlarına bile pek ehemmiyet verilmeksizin
meb?ûs yaptırılmasını icâb ettirir.”48

Kara Vasıf/Cengiz, Şevket Bey/İsa

Telgraflarda Nuh ve İsa ismi kadar olamasa da Kara Vasıf’ın da “Cengiz” ismini kod adı olarak kul
landığı görülmektedir. Cengiz Bey ile alakalı ilk belge Kara Vasıf’ın Sivas’a Mustafa Kemal Paşa’ya
bazı Amerikalılar hakkında bilgi verdiği şifredir. Amerikalıların Türkler ile alakalı hazırladıkları bir
rapordan bahseden belgede, Amerikan mandası, azınlıklar konusu, Yunan işgalleri ve Amiral Bristol'e
verilen sahte beyanname gibi konulara yer verilmiştir49. Aynı belgenin devamı olan diğer telgrafta ise
örgütün iki önemli isminin bir arada geçtiğini görülmektedir. Belge de Anadolu topraklarında yaşayan
Ermeni, Yahudi ve Rum halkın bu ülkede yaşamak konusunda ki düşüncelerine yer verilmiş ayrıca
gayrimüslimlerin Yahudilerden sonra en çok Türkleri sevdikleri ve Anadolu’da olmaktan mutlu olduk-
ları belirtilmiştir. Aynı belge de İzmir’in Yunanlılar tarafından işgaline de değinen Kara Vasıf mühim
bir mesele daha olduğundan, Amiral Bristol tarafından Mustafa Kemal Paşa’nın Hristiyanları ve Erme-
nileri Azerbaycan Türkleri ile müştereken kestirdiğine dair propaganda yapıldığından bahsetmiştir50.

57