Page 46 - Tarih Çevresi Dergisi

tarih çevresi

Sofya askeri ataşeliğinden Mustafa rica etmiştim. Gerek Trablusgarp, gerek

Kemal imzasıyla ayda ortalama 7,6 rapor Balkan muharebelerine iştirak edemediğim
gönderildiğine göre Eylül ayında ortalamanın için bu defa behemehâl kendileri ile bir
yüzde 50’ye yakın düşüş göstermesi anlamlıdır. harpte bulunmak istiyordum. Buna cevaben
En azından 1914 Eylül ayında 4 değil daha kendileri gönderdikleri mektupta aynen şunları
fazla rapor olması ve bunların içerikleri yazmışlardı(r):”
nedeniyle Harbiye Nezareti ve Sofya,( Aralık) 1914
Genelkurmay Karargâhında görevli Alman
subaylarınca alınması (el konulması) ve Umumi durum hakkındaki görüşümü
arşive de bu yüzden konulamaması soruyorsun. Bu husustaki görüşümü yalnız sende
mümkündür. kalmak şartıyla yazıyorum.
Biz hedefimizi tayin etmeden umumi
BİR DİĞER MEKTUP (ARALIK 1914) seferberlik ilan ettik. Bu çok tehlikelidir.

Türk yarbayın Sofya’dan çocukluk ve silah Çünkü başımızı bir tarafa mı, yoksa birçok
arkadaşı Salih Bozok’a yazdığı bir mektupta da tarafa mı vuracağız. Malum değildir. Koskoca
başlayan dünya harbi ve seferberlik kararı bir orduyu uzun müddet hareketsiz, elde atıl bir
hakkında ilginç saptamalarının bulunduğunu vaziyette bulundurmak da çok zordur.
biliyoruz. Dolayısıyla sen de düşünecek olursan,
Salih Bozok’un evrakı arasında bulunan bu vaziyetin ne kadar vahim olduğunu
mektup yazıldıktan 65 yıl sonra 23 Kasım 1979 anlayabilirsin.
günü Milliyet gazetesinde gün ışığına Almanların vaziyeti hakkında askeri görüşe
kavuşabilmiştir. Daha sonra sırasıyla; Salih gelince: Ben Almanların bu harpte muzaffer
Bozok-Cemil S. Bozok, Hep Atatürk’ün Yanında olacaklarına katiyen emin değilim. Gerçi bir

(İstanbul, Çağdaş Y., 1985); Sadi Borak, şimşek hızıyla demir kaleleri devirip çiğneyerek
Atatürk’ün Özel Mektupları (İstanbul, Kaynak Paris üzerine yürümektedirler (Gerçi bir sürat-i
Y., 1998); Can Dündar, Yaveri Atatürk’ü berkiye ile ahen kalelerini devirip çiğneyerek
Anlatıyor, (Doğan K., 2001) adlı derlemelerde Paris üzerine yürümektedirler) Fakat Ruslar
ve Atatürk’ün Bütün Eserleri, (İstanbul, Kaynak da Karpatlar’a dayanmışlar ve Almanların
Y., ) Cilt 1’de de yer almıştır. müttefiki olan Avusturyalılara baskı
Salih Bozok, bu mektubun yazılış öyküsünü yapmaktadırlar. Bu nedenle Almanlar bir kısım
şu şekilde anlatmıştır: kuvvet ayırarak Avusturyalılara yardım etmek
“Harb-i Umumi ilanı üzerine Mustafa mecburiyetinde kalacaklardır. Bu defa Fransızlar
Kemal Bey’e Sofya’ya bir mektup yazarak kendi karşılarında bulunan Almanların kuvvet
ahval-ı umumiye hakkındaki mütalaalarını ayırdığını görerek karşı taarruza geçecekler ve
sormuş ve şayet kendileri bir kumandanlığa Almanlara baskı yapacaklardır. Kendilerinin

tayin olunurlarsa beni de yanlarına almalarını sıkıştırıldığını gören Almanlar, bu defa da

43