Page 44 - Tarih Çevresi Dergisi

tarih çevresi

man Fevzi Efendi’den9 dersler alıyor ve hâfız oluyor10. Henüz on bir yaşın-
dadır. Hocası Erzenzâde Aybastı Nahiye merkezindeki medreseye nakledil-
miş olmalıdır ki, Mustafa Asım da onunla birlikte gidiyor ve dört sene de
orada kendisinden Sarf, Lügat ve bir nebze de Nahiv okuyor. On beş yaşına
gelmiştir. Artık bölgesinde daha fazla tahsil yapacağı başka bir okul, daha
doğrusu o günkü eğitim sistemine göre kendisinin daha fazla bilgi edinebile-
ceği başka bir hoca da yoktur. Mustafa Asım Aybastı’daki eğitim-öğretimi de
beğenmiyor zaten. Bu sebeple Amasya’ya gidiyor ve Ağrakiye Medresesine
yerleşiyor. 1889-1891 yılları arasında Amasya’da Mevlânâ Abdülaziz Gü-
müşhanevî’nin meclisinde bulunuyor; kendisinden Molla Cami’nin şerhi olan
Fevâidü’z-Ziyâiye’yi okuyor (YA-MAY-K1-015). Amasya’da Ağrakiye med-
resesi müderrisi Canikli Mehmed Efendi de hocaları arasındadır.

*

Mustafa Asım Amasya’dan sonra İstanbul’a gidiyor. Bu gidişin
hikâyesini aşağıda kendi anlatımıyla göreceğiz. İstanbul’da öncelikle Sulta-
nahmet’te Cedid Mehmed Efendi Medresesi’ne yerleşiyor (5.5.1893)11. Bu
altmışlı medresenin kurucusu Mehmed Efendi, eski şeyhülislamlardandır. Bi-
na bugün İstanbul Sanatları Çarşısı olarak faaliyet gösteriyor12. Mustafa Asım
bir buçuk yıl sonra Koska-Laleli’deki Hekim Çelebi Medresesi’ne naklediyor
(13.9.1894). Bu medrese Mimar Sinan’ın eseridir. Nakşibendi Şeyhi İzmitli
Mehmed Efendi için yapılan külliyenin bir parçasıdır. Bazı kaynaklarda adı
Dârülhadis olarak da geçer. Bu medrese 22-23 Temmuz 1911 yangınında ya-
nar13. Mustafa Asım, bu yangına kadar burada ikamet etmiştir. Kendi ifadesi-
ne göre bu yangında kütüphanesi de yanmıştır. 2012 Martında Beyazıt’ta Çor-
lulu Ali Paşa Medresesine14 geçmiştir. İstanbul’dan ayrılana kadar burada
kalmış; buradaki eşyaları ve kitapları da I. Dünya Harbi’nde İstanbul’un işgali
yıllarında yağmalanıp kaybolmuştur15.

9 Erzenzâde’nin hocası, Seyid Hâfız Şakir el-İstanbulî’dir ki bu zat aynı za-
manda Mustafa Asım’ın daha sonraları İstanbul’da ders alacağı Arapkirli Hüseyin
Avni’nin de hocası olmuştur (YA-MAY-K1-009).

10Mustafa Asım Erzenzâde Süleyman Efendiden şahadetname alıyor. Er-
zenzâde 1886’da verdiği bu belgede, Hoşkadem köyünden Mehmed oğlu Molla
Mustafa’nın 1882-1884 yılları arasında, görev yaptığı Çonkara medresesinde, yüzba-
şılara verilen defterde kayıtlı olduğu halde üç sene geceli gündüzlü kalarak tahsiline
devam ettiğini; kendi dersinde hâfız olduğunu tasdik etmektedir (YA-MAY-K4-
055).

11 Arşivimizdeki bir belgeye Mustafa Asım bu medreseye giriş tarihini
9.5.1893 olarak kaydetmiştir (MAY- K4-057-C).

12 Bu medrese hakkında geniş bilgi için bkz. Kütükoğlu 2000: 39-42.
13 Kütükoğlu (2000: 181-183), bu medresenin 1914 yılında kaynaklarda
yanmış olarak göründüğüne göre Aksaray yangınından kurtulamamış olmalıdır de-
mektedir ki, tahmini doğrudur. Çünkü bu medresede ikamet eden Bayezid dersiamla-
rından Mustafa Asım 10 Mart 1912’de burada “müceddeden inşa olacak” hücresini
Çorlulu Ali Paşa Medrese-i Evvel’ de kayıtlı “talebe-i ulûm”dan Ahmed Nureddin’in
on iki numaralı hücresi ile değiştiriyor (YA-MAY-K4-148).
14 Bu medrese hakkında geniş bilgi için bkz. Kütükoğlu 2000: 96-100.
15 Mustafa Asım Efendi’nin 1914 yılından sonra Çarşamba ve Hoşkadem’de
yaşadığı sürece edindiği kitaplar Hoşkadem’de oğlu Senai Yediyıldız’ın evinde hala

48