Page 42 - Tarih Çevresi Dergisi
P. 42
tarih çevresi
BAYEZİD DERSİÂMLARINDAN ORDULU MUSTAFA ASIM
YEDİYILDIZ
Bir Köy Temelinde Osmanlıdan Cumhuriyete Geçiş Sancısı1
Bahaeddin Yediyıldız2
Mustafa Asım, 1873 yılında Canik dağları üzerinde Hoşkadem kö-
yünde doğdu. Hoşkadem o zamanlar Orta Karadeniz Bölgesi’nde, Fatsa’dan
kırk üç kilometre güneyde, Karay, Eceli, Borta, Beylerli ve Belen köyleri ile
çevrili küçük bir köydü. Bu köyler, Osmanlı döneminde zaman zaman kaza
olan fakat Cumhuriyet’in başında nahiye statüsünde bulunan Aybastı’ya bağ-
lıydı. Otuz altı köyü3 ile birlikte Nahiyede sosyal, kültürel ve ekonomik hayat
hemen hemen aynıydı. 1948’de sadece iki ilkokulu vardı: Birisi nahiye mer-
kezinde, diğeri ise Yakacık köyünde. Alacalar, Safalık, Çakırlı, Armutlu ve
Pelitözü köyleri de okullarını kendi imkânlarıyla 1947-1952 yılları arasında
yaptı4.
Bugünkü Kabataş ilçe merkezi, Hoşkadem’in komşusu olan Karay ad-
lı bir köydü o zamanlar... Daha doğrusu Karay ile Kürdü/Yeniceli köyleri ara-
sında, Bolaman çayının Karay tarafında yemyeşil çimenlerle kaplı bir alan-
dı… Ahşaptan yapılı bir kadim camii ve onun çevresinde ulu çınar ağaçları
vardı. Bir de su değirmeni bulunuyordu, camiin yanında… Değirmene ait su
harkı ile Bolaman çayının çevrelediği bir adaydı burası… Cuma günleri bir-
1Bu yazının ilk hali daha önce “Sunuş Yerine: Bir köy temelinde Osman-
lı’dan Cumhuriyet’e geçiş sancısı” adıyla torun Mustafa Asım Yediyıldız’ın Bir Os-
manlı Dersiamı Ordulu Mustafa Asım Efendi’nin Kitap Dünyası (Gece Akademisi,
Tarihsiz, Ankara) adlı kitabının sunuşu olarak yayımlanmıştır (s. 13-36). Ayrıca
farklı bir sürümü, “Bayezid Dersiamlarından Ordulu Mustafa Asım Yediyıldız”
adıyla Heybe -Bilim Kültür ve Sanat Dergisi (–ORŞAYAD- sayı 3, Mayıs, Haziran,
Temmuz, 2018 - Ordu) çıkmıştır. Burada gözden geçirilerek yeniden kaleme alın-
mıştır.
2Hacettepe Üniversitesinden emekli Prof. Dr.; Atatürk Kültür, Dil ve Tarih
Yüksek Kurumu Eski Baş-kkaannı ı.
3Aybastı’nın köy sayısı dönemlere göre değişmiştir. Mesela 1834 yılında
kırk altı köyü (Büyük 2020: 278-396), 1947 yılında ise 32 köyü (Güvemli 2017:
292) mevcuttu. Karadeniz bölgesinde köylerin mahalleleri birbirinden ayrı olduğu
için bunlar bazen birleşip tek köy oluyor bazen de ayrı muhtarlıklara bölünüyorlardı.
4 Bu okullar nahiye müdürü Feyzi Güvemli’nin önderliğinde yapılmıştır
(Güvemli 2017: 297).
46
