Page 126 - Tarih Çevresi Dergisi
P. 126
tarih çevresi
İstikbâl Harbi'nin ilk adımı olacaktı. birlikte ibadet ederken görülmektedir. Daha
sonra laiklik onun politikasının temel
Osmanlı İmparatorluğu'nun I. Dünya
noktalarından biri haline gelecekti.
Savaşı'na katıldığı andan itibaren aşırı derecede
zayıflamış olduğu, o zamanlar birçok gözlemci Samsun'dan sonra Mustafa Kemal Paşa ile
açısından çok açık olan bir gerçekti. maiyetindekiler içerilere doğru hareket ettiler.
İmparatorluk içinde gıda maddeleri, silah ve Ona başkente geri dönme emri veren padişahın
mühimmat yetersiz düzeydeydi. Merkezi hükümetinden gelen mektuplar da onların
hükümetin Anadolu'da işgalci kuvvet peşlerinden geldi. O sadece gelen bu telgrafları
konumundaki Yunanlılara karşı direnişi görmezlikten geldi. Eyalet valilerine gönderilen
teşkilâtlandırabilmek için elinde çok az şey emirler, onlara Mustafa Kemal'in görevden
bulunmaktaydı. Müdafaa-i Hukuk cemiyetleri alındığını, bu yüzden kendisinin verdiği emirlere
çok dağınık durumdaydı ve bütüncül bir liderliğe uymak zorunda olmadıklarını bildiriyordu. Onu
sahip değillerdi. Ancak Anadolu'da hâlâ iyi tutuklamak üzere bir ajan da gönderildi. Padişah
şekilde işleyen tek şey, Sultan II. Abdülhamid geri dönmesi ya da istifa etmesi konusunda
tarafından kurulmuş olan telgraf sistemiydi. kendisine baskıda bulunuyordu. İstifa etmek,
Mustafa Kemal Paşa harp sırasında bu sistemi Mustafa Kemal Paşa açısından oldukça
en mükemmel şekilde kullanacaktı. rahatsızlık verici bir meseleydi. İlk gençlik
yıllarından beri muhteşem olarak algıladığı
Mustafa Kemal Paşa, Osmanlı
kendi imajını cisimleştiren askeri üniformalar
İmparatorluğu'ndan kalan toprakların
giymekteydi. İstifa etmek, onu düşmanlarından
parçalanması konusunda kararlı olan işgalci
koruyacak resmi bir görevinin kalmaması
güçlere ve müttefik kuvvetlerine karşı
anlamına gelecek ve kendine duyduğu saygı
gerçekleştirilecek mücadelenin, kendi komutası
ciddi oranda azalacaktı. Aynı zamanda herhangi
altında ulusal bir hareket olması gerektiği
bir resmi statüsü kalmaması durumunda ona kim
kanısına varmıştı. Fakat kendi planlarını
itaat edecekti? Onun talihinin en dibe vurduğu
kamuoyuna duyurmanın zamanı henüz
noktada, Mustafa Kemal'in ve modern Türkiye
gelmemişti. Kendisini hâlâ, padişahın İstanbul'u
Devleti'nin tarihinde belirleyici nitelikte olacak
işgal etmiş olan Müttefik kuvvetlerin kontrolü
çok önemli bir olay meydana geldi.
altında bulunduğu bir dönemde, halkını
kurtarmak için mücadele eden biri olarak Padişah tarafından görevden alınma ya da
sunmaktaydı. Bu örtü altında sahip olduğu asıl kendisinin istifa etmesi seçenekleriyle karşı
fikir, dili Türkçe ve dini İslam olan bütün halklar karşıya kaldığı noktada, doğu Anadolu
için, milliyetçilik temeline dayandırılmış bölgesinde yer alan Erzurum'da bulunduğu bir
egemen ve bağımsız bir Türk devleti kurmaktı. sırada 8 Eylül 1919 tarihinin akşamında saat 10:
Bu önemli kavşak noktasında Mustafa Kemal, 50'de Mustafa Kemal Paşa ordudaki görevinden
hâlâ ulemanın desteğine ihtiyaç duymaktaydı; istifa etti. Böylece yetişkinlik çağı boyunca ilk
günümüze kadar gelen bir fotoğrafta o alimlerle defa sivil bir kişi durumuna düşmüş oldu. Bütün
124
