Page 128 - Tarih Çevresi Dergisi

tarih çevresi

Ankara değişik nedenlerden dolayı seçilmişti; bu verdiklerinde ve onlar da bu yöndeki
nedenler arasında tren yollarının ulaştığı bir hareketlerine 22 Haziran tarihinde
nokta olması ve Türkleri müttefik başladıklarında Mustafa Kemal'in konumu daha
donanmalarının topa tutmasından koruyacak da güçlendi. 8 Temmuz'da Yunanlılar Bursa'yı
derecede iç bölgelerde yer alması da aldılar ve Türkleri Ankara'ya doğru çekilmek
bulunmaktaydı. Mustafa Kemal'i destekleyenler zorunda bıraktılar. Mustafa Kemal Ali Fuat'ı
kısa sürede Ankara'ya akmaya başladı; gelenler (Cebesoy) kendisinin askeri komutanlığından
arasında İsmet (İnönü) de bulunmaktaydı. aldı ve onu Büyük Millet Meclisi hükümetinin
Mustafa Kemal, kendisini padişahtan ayırarak büyükelçisi olarak Moskova'ya gönderdi.
kendi hareketinin bayrağını açma yoluna gitti. Sovyetlerden mali ve askeri destek elde etmek
için çaba gösteren milliyetçiler, topraklarında
Ankara'da bir Millet Meclisi'nin
Ermenilerin kendi devletlerini kurma çabalarına
toplanması için çağrıda bulundu ve bu Meclis
karşı gösterdikleri direnişi daha da sertleştirdiler.
Büyük Millet Meclisi adı altında 23 Nisan
Ermenilerle Türk milliyetçileri 3 Aralık 1920
1920'de Ankara'da toplandı. Bir sonraki gün
tarihinde Gümrü Antlaşması'nı imzalarken
Mustafa Kemal Meclis başkanlığına seçildi.
Sovyetler uzaktan seyretti. Ardından Sovyetler
Sadece Büyük Millet Meclisi'nin Türkiye adına
Ermenistan'ı bir Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti
hareket etme yetkisine sahip olduğu ilan edilerek
olarak ilan ettiler. Böylece Türkiye'nin doğu
yabancı güçlere bu yeni siyasi gerçek bildirildi.
sınırı bu şekilde geleneksel Arpaçay ve Aras
Ardından 24 Mayıs 1920 tarihinde padişahın
nehirlerinin çizdiği sınır olarak belirlendi.
hükümeti Mustafa Kemal'i ve arkadaşlarını
Bundan sonra da 16 Mart 1921 tarihinde
gıyaplarında mahkum etti ve onları ölüm
Sovyetler ile Türk milliyetçileri, Batum'u
cezasına çaptırdı. Ölüm cezası imparatorluğun
Sovyetlerin eline bırakan Moskova
en üst din görevlisi olan şeyhülislam tarafından
Antlaşması'nı imzaladılar.
yayınlanan bir fetvayla desteklendi. Bâb-ı Fetva
ile Mustafa Kemal karşı karşıya gelmişlerdi. Mustafa Kemal, aynı zamanda ülkenin
batısındaki durumla da ilgilenmek zorundaydı.
Bu dönemde Ankara'daki milliyetçilerin
Yunanistan'ın içindeki siyasi meseleler ciddi
aldıkları haberlerin çoğu kötüydü. 11 Mayıs
şekilde kötüleşmişti.
tarihinde Müttefikler, Sultanın hükümetine,
Osmanlı Devleti'ni elinde bulunan çoğu toprak Kral Alexander'ın ölümünden kısa süre
parçasından mahrum bırakan bir anlaşma taslağı sonra Venizelos hükümeti görevden
ilettiler. Türk hâkimiyetine büyük bir darbe uzaklaştırıldı. 6 Aralık tarihinde gerçekleştirilen
indiren bu anlaşma Mustafa Kemal'in işine halk oylaması 1917 yılında tahttan indirilmiş
yaradı. Bu küçük düşmeyi ortadan kaldırabilecek olan Alexander'ın babası Constantine'i kral
tek kişi olarak o görülmekteydi. Müttefikler olarak tekrar iş başına getirdi. Constantine, 1917

İzmir'deki Yunan kuvvetlerine ellerinde ile 1920 yılları arasında tasfiye edilmiş olan
tuttukları toprakları genişletme izni subayların birçoğunu tekrar iş başına getirdi. Bu

126