Page 123 - Tarih Çevresi Dergisi

tarih çevresi

zafer yoluyla bileğinin gücüyle büyük bir askeri Vahideddin'e eşlik etmekle görevlendirdi. Bu
şahsiyet olarak ün kazanmış olmasına rağmen, ziyareti sırasında Mustafa Kemal, başlangıçta
Enver Paşa ile İttihat ve Terakki ona gereken tahmin etmiş olduğundan daha ileri derecede
önemi vermedi ve hatta onu halkın gözünden Almanya'nın savaşı kaybedeceğine kani oldu.
uzak tutmayı başardılar. Kendisini İstanbul'un Askeri durumun çaresizliğine rağmen Mustafa
kurtarıcısı olarak görmesine karşın maruz kaldığı Kemal Paşa hiçbir şey yapamıyordu.
küçümsenme onda yeniden karamsarlık hisleri Çok uzun zamandır onu rahatsız etmekte
doğurdu. Enver Paşa onu 16. Kolordu'nun
olan böbrek problemleri yeniden nüksetti, bunun
komutanı olarak Rus sınırına gönderdi. Mustafa üzerine önce tıbbi tedavi için Viyana'ya,
Kemal doğu bölgesine doğru giderken yolda 1 arkasından da sağlığına kavuşması için
Nisan 1916'da mirlivalığa terfi ettirildiği Karlsbad'a gönderildi. Karlsbad'ta bulunduğu
haberini aldı. Doğu cephesinde Mustafa Kemal sırada padişah öldü ve yerine Vahideddin, VI.
askeri kariyerinde hızlı bir yükselme yaşadı. Mehmet ismiyle tahta geçti. Şimdi Mustafa
Mart 1917'de İkinci Ordu'nun komutanlığını Kemal'in yücelttiği baba çehresi haline
üslendi. Bu görevi sırasında kendisinin kurmay getirmeye çalıştığı kişi padişahtı. İstanbul'da
başkanı olan Miralay İsmet (İnönü) ile bulunmasının istendiğini bildiren bir telgraf ile
arkadaşlığını tazeledi. İnönü daha sonra onun en tekrar İstanbul'a çağrıldı. Fakat bu çağrının
yakın arkadaşı olacak ve onun ardından Türkiye arkasından hiçbir şey çıkmadı. Onun, VI.
Cumhuriyeti'nin cumhurbaşkanlığını yapacaktır. Mehmed'e duygusal yatırımda bulunması yanlış

Rusya'nın siyasi olarak çökmesi, doğu gerçekleştirilmiş bir hareketti; bu gerçek onu
cephesiyle ilgili duyulan kaygının sona ermesi gerçekten karamsarlığa itti.
anlamına gelmekteydi, bunun üzerine Mustafa Padişahın kendisini Suriye'deki ordunun
Kemal ile Miralay İsmet, Mustafa Kemal'in komutanı olarak atadığı haberini alınca perde
askeri mesleğine başlamış olduğu Münbit Hilal arkasında bulunan kişinin hâlâ Enver Paşa
bölgesine gönderildiler. Bu bölgeyi Mısır'ın olduğunu anladı. Suriye'deki Osmanlı ordusu
elinden almış olan İngilizler Osmanlı darmadağınık durumdaydı ve bu atamanın Enver

kuvvetlerini önlerine katmış sürmekteydiler. Paşa'nın işi olduğu çok açıktı. Sadece Enver
Mart 1917'de Bağdat İngilizlere teslim oldu. Paşanın kendisini en son potansiyel olarak
Mustafa Kemal Paşa bölgenin savunulmasıyla kariyer sona erdirici bir göreve göndermiş
ilgili olarak ortaya koyduğu bütün planların olmasına rağmen bu görevden Gelibolu'da elde
Enver Paşa tarafından reddedilmesi üzerine ettiği zaferle başarılı olarak çıkmış olduğu bilgisi
kendi inisiyatifiyle cepheden ayrıldı ve İstanbul'a onu rahatlatabilirdi.
geri döndü.
Suriye'deki durum askeri açıdan Mustafa
Onu başından atma konusunda oldukça Kemal Paşa'nın tahmin ettiğinden de kötüydü.

istekli olan Enver Paşa, Mustafa Kemal'i, Onun tek ümidi, mümkün olduğunca fazla
Almanya'ya gerçekleştireceği ziyarette veliaht sayıda Türk askerini kurtarabilmekti. Mustafa

121