Page 202 - Tarih Çevresi Dergisi

tarih çevresi

Türk Hükümeti'nin tüm bu iyi niyet Birleşmiş Milletler'e hangi devletlerin
gösterileri tepkisiz kaldı, başarıya ulaşamadı. alınacağını, hangi devletlerin alınmayacağını
Bunun gerçek nedeni, Sovyet ordularının tartışılırken, Türkiye örneğini öne sürdü;
savaştaki başarılarıydı. 6 Eylül 1944'te ".Bazı ülkelerin kazananlardan yana yatırım
Bulgaristan'ı işgal eden Sovyetler Birliği'nin yaptıklarını.Almanya'ya karşı bütün gücüyle
bu davranışını İngiltere ve ABD ile anlaşarak çarpışmış ülkelerin savaş sırasında sallantıda
gerçekleştirdiği kanılarının Türk kamuoyunda kalmış ve hilekarlık etmiş olanlarla yan yana
yaygınlaşması249 Türk Hükümeti'nin oturmalarının bunları kızdıracağını"252 ileri
kaygılarını daha da artırmaktaydı. Tam bu sürerek Churchill ve Roosevelt'in dikkatini bir
sırada Yunanistan'a asker çıkarmaya başlayan kez daha Türkiye üzerinde toplamış, 25 Nisan
İngiltere, Türkiye'yi biraz olsun 1945 tarihinde San Fransisco'da toplanacak
rahatlatmaktaydı. olan Birleşmiş Milletler Konferansı'na kurucu

4-11 Şubat 1945 günlerinde toplanan üye olarak katılacak devletlerin en geç 1 Mart
Yalta Zirvesine gelinceye dek Türk-Sovyet 1945 tarihinden önce Mihver devletlerine
ilişkilerinde önemli bir gelişme yaşanmadı. savaş açmış olmaları koşulunun aranmasına
Ama savaş sonrası kurulacak dünya düzeninin karar verilmesinde etken olmuştu.253
ilkelerini belirlemek amacıyla gerçekleştirilen VII. Türkiye'nin Almanya
bu zirvede, tartışılan konular ve ortaya çıkan veJaponya'ya Savaş Açması
sonuçlar, Türkiye'yi yakından
Yalta Zirvesi'nin sona ermesinden sonra
ilgilendirmekteydi. Zirve sonunda Üç
Türkiye'nin yeni İngiltere Büyükelçisi Sir
Büyükler'in Faşist ve Nasyonal Sosyalist parti
Maurice Peterson, Dışişleri Bakanı Hasan
ve rejimlerin egemenliğinden kurtarılmış
Saka'yı ziyaret ederek, ona Yalta'da alınan
Avrupa'da demokratik rejimlerin kurulacağını
kararları bildirdi. Buna göre kurulacak olan
ortak bir demeçle açıklamış olmaları, sahip
Birleşmiş Milletler Örgütü'nü oluşturmak
olduğu Tek Parti Yönetimi ve totaliter
üzere toplanacak olan San Fransisco
rejimleri anımsatan uygulamaları nedeniyle,
Konferansı'na yalnızca Mihver'e savaş açmış
Türkiye'yi yakından ilgilendirmekteydi.
olan ülkelerin davet edileceği konusunda
Türkiye'nin Müttefikler önündeki bu olumsuz
kendisini uyardı ve gerekeni yapmasını
konumundan yararlanmak isteyen Stalin,
istedi.254
zirvenin 10 Şubat 1945 günü yapılan yedinci
oturumunda, Boğazların ve Montreux Bunun üzerine Türk Hükümeti, savaş
Boğazlar Sözleşmesi'nin yeniden gözden sonunda Sovyetler Birliği karşısında yalnız
geçirilmesini istiyordu.250 Böylece Sovyetler kalmamak, ABD ve İngiltere ile ilişkilerini
Birliği, Boğazlar üzerindeki tarihsel düzeltmek amacıyla, demokrat devletlerin bu
emperyalist emellerini, uluslararası alana isteğini kabul ederek, İngiliz Büyükelçisi
taşımış oluyordu.251 Yine aynı zirvede Stalin, Peterson'un Dışişleri Bakanı Saka'yı

200