Page 32 - Tarih Çevresi Dergisi

tarih çevresi

Diğer taraftan Güney Amerika ülkelerinden Brezilya, özellikle hidroelektrik santralleri ülkenin elektrik
üretiminin büyük bir kısmını gerçekleştirmektedir (Nagy ve Körmendi, 2012: 393).

Türkiye ve Enerji Boru Hatları

Türkiye’nin sahip olduğu jeostratejik konumunun verdiği avantajları kullanarak enerji üssü olmak için
enerji boru hatları yatırımlarına büyük önem vermektedir. Petrol boru hatları açısından değerlendirildiğinde
Batman-Dörtyol ham petrol boru hattı, 1967 yılında hizmete açılmış ve Türkiye’nin ilk ham petrol boru hattı
olma özelliğine sahiptir. Bu hatla Türkiye Batman’da üretilen petrolü Dörtyol’a taşımaktadır. Diğer bir hat ise
Bakü-Tiflis-Ceyhan (BTC) ham petrol boru hattıdır. İnşaatına 2003 yılında başlanmış ve 2006 yılında hizmete
girmiştir. Azerbaycan’ın Bakü şehrinden başlayarak, Gürcistan üzerinden Türkiye’nin Ceyhan limanına ulaşan
ve Hazar petrollerini dünya pazarına taşıyan bir hat olma özelliğine sahiptir (T.C. Enerji Bakanlığı, 2025a).

Türkiye’nin doğal gaz boru hatları değerlendirildiğinde öne çıkan doğal gaz boru hattı, Rusya-Türkiye
doğal gaz boru hattıdır (Batı Hattı). Bu hattın inşasına 1986 yılında başlanmış ve 1987 yılında hizmete açılmış
olan bu hat, Rusya’dan başlayarak Bulgaristan üzerinden Türkiye’ye doğal gaz taşıyan hattır. Diğer bir hat ise
Mavi Akım doğal gaz boru hattıdır. 2001 yılında inşasına başlanıp 3003 yılında hizmete açılan hat, Rusya’dan
Karadeniz altından Türkiye’ye doğrudan doğal gaz taşıyan deniz altı boru hattı olma özelliğine sahiptir. İran’dan
Türkiye’ye doğal gaz taşıyan Doğu Anadolu doğal gaz ana iletim hattı 1996 yılında inşasına başlanmış ve 2001
yılında hizmete açılmıştır. Bakü-Tiflis-Erzurum (BTE) doğal gaz boru hattı ise 2004 yılında inşasına başlanıp
2007 yılında hizmete alınmıştır. Bu hat Azerbaycan’ın Şah Deniz sahasından çıkarılan doğal gazını Gürcistan
üzerinden Türkiye’ye taşıyan hattır. Trans -Anadolu doğal gaz boru hattı (TANAP) ise 2015 yılında inşasına
başlanıp 2018 yılında hizmete açılmış olan bu hat, Azerbaycan’ın Şah Deniz II sahasından çıkarılan doğal
gazını Türkiye üzerinden Avrupa’ya taşıyan hattır (TANAP,2023; Erdağ,2013:875). Türk akım olarak bilinen
doğal gaz boru hattı ise 2017 yılında inşasına başlanıp 2020 yılında hizmete başlamış ve Rusya’dan Karadeniz
üzerinden Türkiye’ye ve buradan Avrupa’ya doğal gaz taşımaktadır (T.C. Enerji Bakanlığı, 2025a).

Diğer taraftan Kuzey akım projesi, Rusya’nın doğusunda bulunan gaz rezervlerini Avrupa’nın enerji
piyasasına taşımak amacıyla geliştirilmiş bir doğalgaz boru hattı projesidir. Proje, özellikle Almanya,
Danimarka, Hollanda ve diğer Avrupa ülkelerine doğrudan doğalgaz sağlamayı hedeflemektedir. Proje’nin ilk
aşaması olan Kuzey Akım 1 boru hattı, 2011 yılında işletmeye alınmış ve Rus enerji şirketi Gazprom ile
Avrupa’daki enerji firmaları arasında ortaklıkla gerçekleştirilmiştir. Kapasite olarak bakıldığında Kuzey akım
1 boru hattı, 55 milyar metreküp yıllık taşıma kapasitesine sahiptir. Kuzey akım 2 boru hattı da inşa
edilmekteyken, bazı siyasi ve hukuki engeller nedeniyle proje tamamlanamamıştır. Bu hat Avrupa’nın doğalgaz
arz güvenliğini artırmayı ve Rus gazının Uzak Doğu ve diğer pazarlara yönlendirilmesini azaltmayı hedeflemesi
açısından stratejik bir öneme sahiptir. Ancak, proje özellikle jeopolitik tartışmalara da konu olmuştur ve bazı
ülkeler projeye karşı çıkmıştır. 2022’de başlayan Rusya-Ukrayna savaşı sonucunda, Kuzey Akım boru hatlarının

31