Page 26 - Tarih Çevresi Dergisi

tarih çevresi

Rakiplerinin eline rehin olarak düşenler arasında en bilineni Ankara Savaşı’nda (1402) Timur’un re-
hinesi Bayezit (I) idi. Diğer taraftan ağabeyi Bayezit’le (II) giriştiği iktidar mücadelesinin kaybedeni
olarak Fransa ve Papalık elinde bir kuklaya dönüşen Cem ile Selim’in (I) elinden kaçma fırsatı yaka-
layan yeğenlerinden İran’a sığınan Murat, Mısır’a sığınan Alâeddin, Süleyman ve Kasım da rehin ol-
mayı göze alarak sözü edilen ülkelere gitmek zorunda kalmışlardı. Her biri öylesine iltifat görüyorlardı
ki onlara tıpkı padişah gibi davranılıyordu. İçlerinden sonuncusu o kadar ünlü ve önemliydi ki Mem-
luk ordusunda komutan olarak görev almış, amcası Selim’e karşı Mercidabık ve Ridaniye Savaşları’na
katılarak kendi devletiyle savaşmıştı. Onu savaş meydanına süren Memlukların asıl amacı hayatını
kurtardıkları Kasım’ı, savaş sonunda Osmanlı tahtına oturtmak ve rakipleri üzerinde hâkimiyet kur-
maktı. Ancak her iki savaşı da kaybetmeleri istediklerini elde etmelerine engel oldu. Sonuç, Kasım için
de kişisel bir felakete dönüştü ve savaş sonrası sığındığı mağarada yakalanarak idam edildi. Ama yine
de şanına uygun görkemli bir törenle defnedildi.

Aynı şekilde Süleyman’ın (I) oğullarından Bayezit de babasının sağlığında ağabeyine karşı yaptığı
savaşta yenilince rehinliği kabul etmek zorunda kalmış ve soluğu İran’da almıştı. Ancak Süleyman
(I) ve oğlu Selim’in İran Şah’ı nezdindeki girişimleriyle devletlerarası bir soruna dönüşen olay sona
erdirildi. Tutuklanarak babasına/Süleyman’a (I) teslim edilen zavallı şehzade, oğulları ile birlikte idam
edildi.

Nihayetinde, Türk tarihinin ilk dönemlerinden itibaren zamanın koşullarının gereği olarak orta-
ya çıkan ve miras olarak sonraki dönemlere aktarılan diplomatik rehinlik, Osmanlılar zamanına ge-
lindiğinde yeni bir biçime dönüşerek devletlerarası ilişkilerde stratejik bir uygulama halini almıştı.
Osmanlılar özellikle rakiplerine karşı uyguladıkları politikalarda diplomatik rehinlikten faydalanmayı
bilerek, bunu dış politikalarının bir aracı haline getirdiler. Sahip oldukları askeri, siyasi ve ekonomik
üstünlük aracılığıyla bu politikanın yarattığı fırsatları iyi kullanan Osmanlılar bu sayede elde ettikleri
başarının karşılığını güçlü bir imparatorluk haline gelerek almış oldular.

26