Page 28 - Tarih Çevresi Dergisi

tarih çevresi

ekonomiye sahip olmayı gerekli kılıyordu. Üçüncüsü ise evlilikler yoluyla elde edilen topraklardı.
Hangi türde olursa olsun ele geçirilen yeni bölgelere hâkim olduktan sonra orada Osmanlı otoritesini
kurma ve meşruiyet kazanma gereği, aşılması gereken yeni sorunun adı olarak kendini gösteriyordu.
Gerek yönetim nezdinde gerek bölge halkının gözünde meşruiyetin sağlamlaştırılma çabaları bu açıdan
dikkat çekiciydi. Siyasal meşruiyetin elde edilmesinin en etkili yollarından biri devlet yöneticileri,
bölgesel güçler ya da ileri gelenler ile akrabalık bağı kurmaktı. Kurulan sıhriyet, bölgenin Türkleşmesi
ve İslamlaşmasının da ayrılmaz bir parçasıydı. Siyasal amaçla kurulan akrabalık bağı sadece Osmanlı
ailesinin erkek çocukları üzerinden olmuyordu. Yönetici ailenin kızları da, Anadolu’nun değişik yer-
lerinde etkili olan Türk bölgesel güçlerinin ya da ileri gelenlerin aile üyeleriyle evlendiriliyordu. Söz
konusu akrabalık bağının kurulduğu düğünler, bir gösteriş yarışı halini alıyor ve hükümdarın kuvvet
ve kudretini göstermenin aracı olarak kullanılıyordu.

İmparatorluğun kurucusu Osman’ın yaptığı evlilikler, imparatorluğun siyasal amacına hizmet
etmek adına kurulan ilk akrabalık örneklerindendi. Osman’ın, etkin bir dinsel önder olan Şeyh Ede-
balı’nın kızıyla evlenmesi onun siyasal otoritesi için faydalı olmuştu. Henüz kuruluş aşamasındaki im-
paratorluğun yöneticisi olarak, bölgenin ileri gelenlerinden olan bir dini otorite ile kurulan sıhriyet ve
bunun sağladığı imkânların göz ardı edilemezdi. Ancak bu çıkar ilişkisi karşılıklıydı ve Edebalı, kızıy-
la evlenen Osman’dan ekonomik olarak yararlanmayı bilmiş, bir köyü geçimlik olarak alma şansını
yakalamıştı.

Osman’ın, oğlu Orhan’ı Yar-Hisar’ın Hıristiyan yöneticisinin kızıyla evlendirmesi de dikkat çe-
kici bir gelişmeydi. Orhan’ın evliliği, toprakların genişletilmesi amacıyla yeni yerleşim yerleri ve
kaleler ele geçirdikçe bölgede kalıcılığı sağlamlaştırmak ve gayrimüslimler üzerindeki etkinliği art-
tırmak amacını taşıyan bir girişimdi. Orhan ikinci evliliğini Doğu Roma İmparatoru Andronikos (II)
ile Fransız eşi Anna’nın kızı olan Asporça ile yaptı. Artık Orhan Doğu Roma İmparatoru’nun damadı
olmuştu. Bu o dönem için Osmanlılar açısından önemli bir fırsattı. Orhan’ın ayrıca Sırp ve Bulgarlara
karşı yardımına ihtiyaç duyan Doğu Roma İmparatoru Kentakuzenos’un küçük kızı Thedora ile de
evlendi. Orhan’ın katılmadığı düğün Silivri de Hıristiyan gelenlerine göre yapılmıştı. Osmanlı yönet-
icisi bu evliliğinden, Rumeli’ye yapacağı fetihler için avantaj kazanmak ve Anadolu’da ele geçirilen
bölgelerde yaşayan gayrimüslimler üzerindeki hâkimiyetini sağlamlaştırmak için faydalandı. Orhan,
evlilik yöntemini Anadolu’daki Türk beylikleriyle olan ilişkilerini geliştirmek için de kullandı. Oğlu
Süleyman’ın kızını Candaroğlu Süleyman (II)a gelin vererek kurulan akrabalık Bayezit’e (I) yaradı.
Onun, Anadolu beylikleri üzerine yaptığı akınını, akrabası olan Candaroğlu Süleyman destekledi.
Orhan’ın oğlu Murat da (I) Bulgar Kralı Şişman’ın kızı Maria ile evlendi. Daha sonra Doğu
Roma İmparatoru Kostantin Dragas’ın bir kızını kendine, diğer iki kızını oğulları Bayezit (I) ile
Yakup‘a eş alarak sıhriyet bağı kurdu. Murat oğlu Bayezid’i ayrıca Germiyanoğlu’nun kızı Dev-
let Şah Hatun ile de evlendirdi. Bu evliliğin karşılığında çeyiz olarak Kütahya, Simav, Eğrigöz
ve Tavşanlı şehirleri Osmanlılara verildi. Murat aralarında yaşanan sorunları ortadan kaldır-
mak için kızlarından birini Karamanoğlu Alaeddin ile evlendirmişti. Karamanoğulları ile kuru-
lan akrabalıktan biri de Karamanoğlu İbrahim ile Bayezid’in (I) kızı Sultan Hatun’un evliliği idi.

Bayezid (I), Sırplarla yaptığı savaş sonrasında Kral Lazar’ın kızı Marya (Olivera) ile de evlenmişti.Yeni
kral Lazareviç bu evlilikten cesaret alarak savaşta yenilmiş olmasına rağmen kız kardeşinin kocasından

28