Page 18 - Tarih Çevresi Dergisi

tarih çevresi

1920 tarihinde İstanbul’da açılmıştır. 16 Mart 1920 tarihinde İngilizlerin İstanbul’u işgal etmesine
kadar toplamda yirmi dört oturum yapılmış ve bu süreçte Misak-ı Millî kararları kabul edilmiştir. İs
tanbul’un işgaliyle meclis dağıtılmış ve bazı mebuslar tutuklanırken bazıları sürgün edilmiştir (Güneş,
2017). Meclisin dağıtılması Hacı Bektaş Veli Dergâhı’ndan da tepki görmüş ve 17 Mart 1920 tarihin-
de Salih Niyazi Dedebaba tarafından Temsil Heyeti’ne gönderilen telgrafla tepki bildirilmiştir. Salih
Niyazi Dedebaba telgrafında, Kırşehir halkı olarak her türlü desteğe hazır oldukları yinelenmiştir (Öz-
demir, 2020). Mebuslardan bazıları ise kaçarak Ankara’ya Mustafa Kemal Paşa’nın yanına geçmiş ve
TBMM’ye katılmıştır (Nutuk, 2016; Güneş, 2017).

Bu mebuslar arasında Mustafa Kemal Paşa tarafından Kırşehir Mebusu olarak seçilen Çelebi Ce-
maleddin Efendi de vardır. Arşiv kayıtlarında meclisin açılmasından sonra Mustafa Kemal Paşa’nın
Çelebi Cemaleddin Efendi ve Salih Niyazi Dedebaba’ya 22 Mart 1920’de gönderdiği bir telgrafla,
Millî Mücadele içerisinde Bektaşi ve Alevi halkın maddi ve manevi yardımları nedeniyle teşekkür
ettiği ve onları meclise çağırdığı görülmektedir. (Kılıç-Gürsoy, 2009).

23 Nisan 1920’de Meclis açıldığında Çelebi Cemaleddin Efendi, Kırşehir Mebusu olarak göreve
başlamış daha sonra 104 oy ile meclis başkan vekilliğine getirilmiştir (Çavdar, 2004; Tuna, 2011;
TBMMZC, Devre: 1, C.1, 26.04.1336, 4.İctima). Cemal Şener, Çelebi Cemaleddin’in başkanveki-
li olmasını “Aleviler için büyük ödül” şeklinde değerlendirirken Mazhar Müfit Kansu ise “Şartların
zorlamasının ürünüydü” şeklinde yorumlamıştır (Bahadır, 2002). Görüldüğü üzere Mustafa Kemal
Paşa’nın Hacı Bektaş Veli Dergâhı’na gelmesinden, Çelebi ailesi ile tanışmasına, Kırşehir Sivas dele-
gelerinden seçim sürecine kadar her konuda pek çok fikir ayrılığı ortaya çıkmıştır.

Nitekim TBMM’nin açılması Hacı Bektaş Veli Dergâhı’nda sevinçle kutlanmıştır. Dergâh’ta mecli-
sin açılışı şerefine bir tören düzenlenmiş, Salih Niyazi Dedebaba bu tören hakkında meclise bir telgraf
göndererek kasabanın ve köy ahalisinin bu törende hazır bulunduğunu bildirmiştir. Daha sonra Hacı
Bektaş Veli makamında memleketin biran evvel işgallerden kurtulması için dualar edildiğini belirtmiştir:

“Efendim, Büyük Millet Meclisinin açılması münasebetiyle birçok yerlerden tebrik telgrafları vürut
etmiştir. Yalnız nerelerden geldiğine vâkıf olalım. Mütaakiben yapılacak muameleyi tensip buyurunuz.
Büyük Millet Meclisi Riyaseti Celilesine Mâruzu daiyanemizde bilûtfihi tealâ küşadı tebliğ buyurulan
Meclis fevkalâde Heyeti Muhteremesinin yevmi küşadı olan şehri'lisanın; yirmi üçüncü Cuma günü
Dergâhı Şerif Camiinde kasaba ve kura ahalii mutiası toplanarak mevlût ve hatmi şerif kıraet ettirilerek
şekerler, şerbetler dağıtılmış ve akabinde ânı âli Millî yeyi tevhit ve vatanı mukaddesimizin eydii âdâdan
hâlâsı uğrunda geceli gündüzlü cansiparane çalışan Heyeti Muhteremeyi her bir umurlarında muvaffak
bilhayır eylesin, devatı icabeti âyatı huzuru hazreti pirde ref'i barigâhı ahadiyyet kılmadığmı umum
babagân ve dervişam muhibbani namına arz eylerim.” (TBMMZC, Devre:1, C.2, 27.04.1336, 5.İctima).

Çelebi Cemaleddin Efendi ağır kalp hastası olduğu için meclisteki görevini yerine getirememiş ve
bunu meclise çektiği bir telgrafla bildirmiştir:

“Büyük Millet Meclisi Riyaseti Celilerine 16 Nisan 1336 tarihli telgrafnamei âlileri residei desti ihti-
ramım olarak teşekkül eden Meclisi Âli Reisisaniliği vekâletine intihap ve tâyin buyurulmaklığımdan

18