Page 44 - Tarih Çevresi Dergisi

tarih çevresi

DİPNOTLAR

1 Türkiye yönetim tarihinin ele alınabileceği dönemler ana hatlanyla, İslâmiyetten önceki dönem, İslâmiyetten
sonraki dönem, Tanzimat’ın ilânından sonraki dönem ve Cumhuriyet dönemi olmak Özere başlıca dört kısma
ayrılabilir. Yine bu dönemler de kendi aralarında alt dönemlere bölünebilir. Örneğin Selçuklu dönemi, Osmanlı
dönemi gibi. Makalemizin ana konusunu oluşturan Osmanlı dönemi kendi içerisinde kuruluş, klâsik dönem,
1839’da Tanzimat’ın ilânından sonra içerisine girilen çağdaşlaşma veya yenileşme dönemleri gibi bölümler
içerisinde incelenebilir. Bu konuda bkz. Coşkun Üçok,-Ahmet, Mumcu, Türk Hukuk Tarihi, Ankara, 1976, s.3-4.

2 Recai Galip Okandan, Amme Hukukumuzun Ana Hatları, İstanbul, 1957, 500 s. ve Amme Hukukumuzun
Umûmi Esastan, İstanbul, 1971. Okandan hukukçu gözüyle Osmanlı devlet örgütünü incelediği bu çalışmaların-
da daha çok Tanzimat ve sonrası idare hukuku ve örgütü hakkında değerli bilgiler vermektedir.

3 Sıddık Sami Onar, İdare Hukukunun Umumi Esaslan, II cilt, İstanbul, 1966. Eserde Osmanlı devlet teşkilâtı
üzerine genel ve kapsayıcı değerlendirmeler bulunmaktadır.

4 Türkiye’de hukuk tarihi araştırmalarının öncülerinden olan Üçok’un araştırmaları yönetim tarihimiz bakımın-
dan da önemli eserler arasında sayılabilir. Coşkun Üçok, "Osmanlı Devlet Teşkilâtında Tımarlar”, A.Ü.Hukuk
Fakültesi Dergisi, c.I, (1943) ve cilt II, (1944), ss.72-95. Coşkun Üçok, Türk Hukuk Tarihi Dersleri, 5.baskı,
Ankara, 1972., IX+212 s. Coşkun Üçok-Ahmet Mumcu, Türk Hukuk Tarihi Ders Kitabı, 7. baskı, Ankara, 1976,
XIX+371 s. Eser bibliyogra(yasıyla da yönetim tarihi araştırmacıları için bir başvuru kitabı niteliğini taşımak-
tadır. Bkz. s.175-190.

5 Hukuk tarihimiz için olduğu kadar, yönetim tarihimiz bakımından da değerli araştırmaları bulunan Ahmet
Mumcu’nun başlıca eserleri şunlardır: Osmanlı Devletinde Rüşvet-Ozellikle Adlî Rüşvet, Ankara, 1969, LV+382
s. Osmanlı Devletinde Siyaseten Kati, Ankara, 1969, XXIII+ 260 s. Osmanlı Hukukunda Zulüm Kavramı, Anka-
ra, 1972, XVl+72 s. Divan-ı Hümayun, 2.baskı, Ankara, 1986, XXXI+187 s. Aynca 4 numaralı dipnota bakınız.

6 İlber Ortaylı, Türkiye İdare Tarihi, Ankara, TODAİE yayınlan, 1979, XIV+326 s. Ortaylı’nın yerel yönetim
tarihine ve diğer eserlerine makalemizin ilgili bölümlerinde değineceğiz. Aynca "XIX. Yüzyıl Türkiye Yönetim
Tarihi Kaynaklan: Bir Bibliyografya Denemesi" isimli çalışmamıza bakınız.

7 Paul Rycaut, The Present State of the Ottoman Empire, London, 1668. Osmanlı devlet teşkilâtını çağına göre
objektif bir şekilde ele alan bu klasik eser 1972’de yeniden yayınlanmıştır.

8 Mouradgeau d’Ohsson, Tableu general de L'Empire Ottoman, VII cilt Paris, 1788. Yazar İstanbul’da doğmuş
bir Emenidir. Daha sonra İsveç uyruğuna geçmiş, bu ülkenin İstanbul büyükelçiliğinde çalışmıştır. Yazıldığı
döneme göre ileri sayılabilecek eserin ilk altı cildi daha çok Osmanlı hukukuna ait olup, özellikle VII. ciltte
Osmanlı devlet
örgütü hakkında, XVIII. yüzyıldaki durumu üzerinde ağırlıklı bilgiler ihtiva etmektedir.

9 Joseph Von Hammer, Des Osmanischen Reiches Slaatsverfassung und Staatsverwaltung, des Osmanischen
Reichs, 2 eilt Vienna, 1815. Hammer bu eserinde Osmanlı kanunnamelerinden büyük ölçüde yararlanmış, devlet
teşkilâtının pekçok kunımunu kökenleri de dahil olmak üzere incelemiştir. Eser günümüzde de yönetim tarihi
araştırmaları için önem ve değerini korumaktadır. Eserin merkez teşkilâtına ve Babıali’ye ilişkin bölümü Türkç

44