Page 40 - Tarih Çevresi Dergisi
P. 40
tarih çevresi
oldugunu soyluyor. Bu meslege mensup ulemasi ile Iran memleketindeki butun
olanlarin mahkemeleri oldugu ve bu
mahkemelere hukumetin de riayete mecbur toplantilarda hayir dualari edilecek bu suretle
oldugu, iste bu sebeple de bugun Iran da bu
kadar cok fazla sayida molla bulundugunu de Iran ulemasi`nin tahsili de bir teftis ve
ifade ediyor. Bu ulemanin cok buyuk bir
cogunlugu da isbat ilmi ile ugrastigindan, kontrol altina alinabilecektir.Ozellikle de
Siiligin yayilmasinin onlenmesi icin hizmet
etmek uzere gonderilecek Osmanli ulemasinin Kerbela `da bu talebeler icin medreseler acilip
da alim, fazil, ikna kabiliyetleri ve hitap
yetenekleri kuvvetli kisiler olmasi gerektigini bu ogrencilerin ihtiyaclari tam olarak
bilahhassa vurguluyor24.
karsilanmalidir. Sonucta talebeler Iran
Iran ulemasi “saye-i sahane”`de
serbestce isbat ilmiyyede tahsil etmistir. Ama etkisinden kurtarilacak ve Osmanliya karsi
bunun disinda fazlaca da bir sey
alamamislardir. Bunlarin tahsilleri zaten iki ya maddi manevi olarak baglanacaklardir. Bunun
da uc sene surmektedir. Bu sure icinde de
“saltanat-i seniye” hakkinda da olumlu da maddi ve manevi faydalari mutlaka
izlenimleri muhakkak olacaktir. Bu yolda
alinacak bir usul ile Siiyyetin, Sunnilige karsi gorulecektir25. Elbette boyle bir yardimi
olan iftiralarina son verilecek bu da olmaz ise,
Osmanli topraklarinda Siiligin yayilmasi icin yapmak icin de masraf gerektirecektir. Bunun
sarf ettikleri caba ve mesailerini
sinirlandiracaktir ki, bu da bir basaridir. Yani icin bir seneden beri saltanat-i seniye`nin Iran
isbat ilmiyle ugrasan Iran ulemasina devlet
eliyle cesitli gorevler verildiginde Osmanli cenazelerinden aldigi birer mecidiye
Devleti ile kendileri arasinda yakinlasma
dogacaktir. En azindan siiligin yayilmasi icin sahadetname resminin o ise tahsisi ile
harcadiklari cabayi sinirlandiracaklardir.
Aslinda isbat-i ilmiyye`de bulunan binlerce saglanabilir. Yani bu gider kolaylikla Iran
Iran talebesi son derece sefil bir durumda
tahsil yapmaktadirlar. Buradaki Iran cenazelerinin sahitligi icin alinan vergiden
talebelerinin cogu muhtac kimselerdir. Oyle
ogrenciler vardir ki, bir ekmek parasina karsilanabilir. Eger kabul edilmez ise, Irak
muhtactirlar. Eger Osmanli `nin diger
medreseleri araciligi ile bu medreselerdeki bolgesinde kimin elinde nasil idare edildigi
talebelere yardim ve iase de muaffakiyet soz
konusu olursa ya da Kerbela`da bu talebeler belli olmayan bir cok “evkaf-i munderise”
icin medreseler acilip bu ogrencilerin
ihtiyaclari tam olarak karsilanirsa, butun Iran oldugu hatta burada yuzlerce seneden beri
tahrip edilmis nice vakiflar bulundugu
gorulecektir. Sunun bunun eline dusmus
,varligini yitirmis vakiflarin ortaya cikarilip
kaynak olarak kullanilmasi son derece
mumkundur. Buralardan alinacak kulliye
gelireri Bedevi Arap ve gocerlerin islahi icin
de kullanilabilir. Gocebe Araplarin bircogu bu
yolla egitimin nimetlerinden faydalanabilir.
Bunu gerceklestirmek buyuk bir ciddiyet ve
ugrasi ister. Bu yontemin faydasi su olacaktir;
boylece Sunnilik ve Siilik arasindaki farklar
ortadan kaldirilacak Uzakdogu
Muslumanlariyla , hilafet (merkez-i hilafet
kubra) arasinda bir set durumunda olan siilik
cok kisa surede guzel bir sekilde kaldirilabilir.
Sultan Selim `in kilic kuvvetiyle
yapamadigini Sultan Abdulmecit merhamet
ve sevkat ile gerceklestirmis olacaktir26.
Goruldugu gibi, Binbasi Ali Riza Bey,
38
