Page 39 - Tarih Çevresi Dergisi
P. 39
tarih çevresi
gorevlendirilirse bu is fayda yerine zarar edilemez. Fark edilse bile onlarin Memalik-i
verecektir. Bu nedenlerden dolayi, buraya Sahane`de okul acmak, Osmanli halki
“Daru`l- Funun” ve “Muallimin-i Sahane” uzerinde bir tasarruflari soz konusu olmadigi
`den talebe yetistirerek oraya gondermekten icin Iran`lilarin bu amaca yapilan isleri
baska care yoktur. “Daru`l-Funun” ve aksatmak konusunda herhangi bir etkileri
“Muallimin-i Sahane” `de tam da bunun icin olamiyacaktir. Hatta Irak`da acilacak olan bu
yetistirilmis ogrenci yok ise` de yine de okullar gocebe Arap ve Bedevilerin de pek
bunlarin bilgilerinden yararlanilmali ve bu cogunu ilim maarifetiyle etkileyeceginden
amac icin bolgede kullanilmalidir18. Ornegin: Sam ve El-Cezire` de etki altinda kalacaktir ki,
Arnavutluk`ta ortaya cikan Yanya ve Elbasan bunun da Osmanli`nin ic ve dis siyasetine
sancaginda yayilan Bektasilik icin cesitli olumlu etkisi olacaktir21. Ayrica Irak
tedbirler alinmisti. Elbasan sancaginin islahi bolgesinde bu yeni okullar kuruldugu takdirde
gorevi verilen Yunus Vehbi Efendi oraya El-Cezire (Mezopotamya) bolgesindeki
vardigi siralarda vefat eden tekke imami Bedevi Arap`larin da egitimi bir olcude
yerine ikna kuvveti guclu olan birini gerceklesecek ve buradaki Araplara gocebe
gorevlendirmisti. Boylece tekkeye yeniden yasam sartlari ( bedeviyyet ) cirkin gorunerek,
Bektasi kaydedilmesi engellenmisti. Bu yol iskana, yerlesik hayata meyl ve ragbet
Irak`ta da denenebilir. Fakat padisahin oyuna edeceklerdir. Boylece bu Araplari uygun bir
baglidir19. Aslinda Istanbul`da yetisen her yer olan Habur Nehri kiyisina yerlestirme fikri
ogrencinin bu is icin yeterli donanimda gerceklestirilebilir22. Bu da Osmanli
olmadigi aciktir. Boyle bir is icin hatip olma Devlet`nin yararina olan bir durumdur23.
ve ikna kabiliyeti son derece onemlidir. Belki
de bu gaye ile merkezdeki gerek Daru`l- Ali Riza Bey Dokuzuncu ve Onuncu
Funun`da gerekse Muallim-i Sahane`de bolumlerde Iran Ulemasi ile ilgili olarak bilgi
okullarda ogrenciler bu yonde de yetistirilmeli, veriyor. Ona gore, Iran`da servet sahibi olmak
hatta mufredata yeni bir ders ilave edilerek icin fikih ilmini tahsil edip, molla olmaktan
Iran ulemasinin bilgi, bilinc ve dini daha kolay bir sey yoktur.Yani Iran`da zengin
kuvvetlerine karsi ozellikle yetistirilmelidir20. olmak icin izlenecek en kolay yol fikih tahsil
edip molla olmaktir. Bu meslege girmeden
Siiligin yayilmasinin onlenmesi once gayet fakir olan bir kisi bu egitimi
amaciyla kurulacak yeni okullardaki mufredat aldiktan sonra mezuniyetinin hemen akabinda
cok dikkatli tesbit edilmelidir. Mufredat bu bir kac sene zarfinda koy ve citflik sahibi olur.
okullarin acilis amacina gore duzenlenmelidir. Bu durumu Iran`da gorev yaptigi sirada
gordugunu ve cok dikkatini cektigini
“Hulefa-i Rasidin” tarihleri, Islama belirtiyor. Bunun uzerine konuyu biraz daha
ettikleri hizmetleri Siilerin onlar hakkindaki arastirarak neticede Iran`daki bu tarz ulemanin
batil fikirleri uygun bir lisan ile anlatilmalidir. zekat, mal uzerinden verilen sadakalar gibi
Firsat buldukca ogretmenler ders haricinde hayir isleri uzerinden kisa bir sure icinde
lisan-i munasib ile Siiyeti tenkid etmek servet edindiklerini belirtiyor. Bu nedenle de
suretiyle kucuklere muslumanligi telkin kisa yoldan para sahibi olmak isteyenler icin,
etmelidir. Bu tarz bir onlem eger iyi idare Iran`da en ragbet goren meslegin de ilmiyye
edilirse senelerce Iranlilar tarafindan fark
37
