Page 23 - Tarih Çevresi Dergisi

tarih çevresi

kurallamalarına bağlı, olarak onun ilkelerini planlamayla birbirine eksenlerle bağlantılanıp
izleyen özellikle Paolo Porthegesi tarafından şehir boyutunda yeniden ele alınıp kurgulanarak
desteklenmiştir (Porthegesi, 1979). gerçek anlamda bir Roma “aklını” ve Roma
“genius-loci’sini” oluşturmuştur.
1.1 “Genius Loci” Bağlamında Antik
Roma Kenti Planlaması Aslında, Roma’nın “yedi tepeler” (sette
monti) kurgusu gerçekte var olmayan bir
Roma genius loci’sinde, Roma, İstanbul kurguya dayanıyordu. Bu sistem antik dönem bir
ya da diğer Roma kentlerinde “tepelerin” ve kent planlama yönteminin kurgusal bir
Roma’da ki gibi ütopya da olsa “tepeler”de kent yansımasıydı ve Roma’da var olduğu iddia
yaratma olgusunda geçmişten gelen kuralların ne edilen efsanevi “tepeler” aslında Roma’nın
kadar vazgeçilmez olduğunu vurgulamaktadır. yılankavi bir biçemde uzanan kızıl vadilerinin
Topografik hacmini ve onun “eksenel “olarak ortasında yer alan idyllic “fore” (forum) denilen
bağlantılanmasını temel alan antik Roma birer “düzlükler” dizgesinden oluşmaktaydı
kurallamalarının ve onun devamı niteliğindeki (Schultz, 1991). Böylece, temelinde Roma
Bizans Kurallamalarının ve aynı dönemde mimarisi terminolojisine ait özgün bir terim olsa
İtalya’daki daha kesin “eksenel” bağlantılarıyla da gerçek anlamda “göreceli” bir “tepeler”
Rönesans kurallamalarının da ötesinde farklı bir kurgusundan söz edilmek istenirse belki de, bu
kavramla karşılaştırır. Öyleki, Aldo Rossi, eksenel kurgunun “görsel” anlamda hayat
“İtalyan kentlerinin inşa edilmiş peyzaj’ lar bulmuş versiyonu Roma kenti değildi. Bu kurgu
içerisinde varolduğunu belirtir” (Rossi, 2003). daha somut ve gerçek olarak; üzerinde hala

Roma genius loci’sinin kaynağı gerçekte, kentin Roma döneminin simgesi olarak iki vadi
Etruria’nın kendi özgün topografyasından arasında yer alan ve bu “vadiyi” vurgulayan
kaynaklanıyordu; volkanik “tepelerden” ve bu Roma dönemi Valens kemerinin de bulunduğu
tepelerin açınımlandığı alt seviyelerdeki çok derin vadileri ve bu vadilerle belirlenmiş
sayıdaki “vadilerden” ve bu vadilerdeki değişik tepeleriyle daha çok İstanbul kentiydi.
seviyelerdeki tepeleri birbirine bağlantılayan,
kıvrılıp bükülerek kent kurgusunu oluşturan,
“Genius
Loci’si”
1.2
Roma
“fore” (forum) ve “Campagna” (düzlük) denilen Bağlamında İstanbul’un Kent Kurgusu
bölümlerden meydana gelmekteydi (Schultz,
1979). Bu çok boyutlu volkanik arazi yapısı İstanbul ve onun Roma’ dan gelen tarihi
“genius loci ” olarak bilinen yeni Roma şehir geçmişin ve kurallamaları incelenirse Roma
kurgusunun yeni bir formasyonda adeta bir dönemine geri gitmek gerekir. Roma ve İstanbul;
maske gibi volkanik katılaşmış lav dan oluşan Roma imparatorluğu döneminde, bu büyük
bu topografyaya ustalıkla uydurularak imparatorluğa başkentlik etmiş iki kent olarak
yapılandırılmasıydı. Sonuçta, bu eşsiz tepeler geçmişte “aynı anda inşa edilebilirlik” olarak
kompozisyonun yeni bir anlayışla birleştirilmesi tanımlayabilecek zengin tarihi bir yapılaşma
işte Roma “genius”unun sırrı buradaydı. Bu sürecinden geçerek günümüze gelmişlerdir.
dağınık ve gerçekte son derece birbirinden Bu antik Kent kurgusunun temelinde,
bağımsız ve kopuk, kendi doğal yapısında bütün Antik Roma’dan kaynaklandığı pek çok eserde
olan bu topografya son derece akıllı bir belirtilen ve Roma genius loci kurallamalarına

21