Page 9 - Tarih Çevresi Dergisi

tarih çevresi

ve bucaklarda da CHP örgütü kurulmuş oldu. kesimleri temsil eden “ulusal” bir parti niteliği
taşımaktadır. Bununla birlikte, CHP kendi
Tek parti dönemi boyunca CHP’nin temel
yönetimini her zaman “demokratik” olarak
felsefesi yukarıda sözü edilen iki temele
tanımlamıştır. Nitekim Parti Programı’nda yer
dayanmıştır. Bunlar sırasıyla;
alan Halkçılık maddesi halk iradesini ve
Ülkeyi kurtaran Müdafaa-i Hukuk
demokrasiyi anlatmaktadır. CHP
temelinden gelme (başta Mustafa Kemal Paşa
Programı’ndaki Halkçılık ilkesi şu şekilde
olmak üzere CHP yöneticilerinin Milli
özetlenebilir:
Mücadele’yi kazanmış olmalarının verdiği
Demokratlık,
sarsılmaz karizma).
Herhangi bir fert veya zümreye milletin
Tüm toplumsal kesimlerin temsili (Ulusal
bir parti olarak CHP’nin, sınıfsal yapının pek de umumi hakları haricinde imtiyaz tanımamak,
gelişkin olmadığı, geleneksel ve kırsal yapının Sınıf mücadelesini kabul etmemek.
hakim olduğu bir toplumsal yapıda “Sınıfsız
TBMM’de Birinci ve İkinci
imtiyazsız kaynaşmış bir kitle” düşüncesini
Guruplar…
temel alması).
Kurtuluş Savaşı’nı idare eden Meclis’in
Bu iki temel üzerine kurulmuş olan CHP,
siyasal ve ideolojik yelpazesi son derece geniştir.
bir “halk” partisi olarak, ülkedeki tüm toplumsal
İlk Meclis’te birbirinden çok farklı ideolojik
kesimleri temsil etmekteydi. Nitekim 1927
gruplaşmalar yer almaktaydı. En büyük
Nüfus Sayımı da ülkede ciddi bir sınıfsal yapının
gruplaşma ise, Birinci Grup ve İkinci Grup
olmadığını, büyük çoğunluğu tarım sektörüne
arasında yaşanmıştır. Ülkenin kurtuluşu
dayalı kırsal ve geleneksel toplum yapısının
konusunda benzer fikirlere sahip olan her iki
hakim olduğunu göstermiştir.
grup, ülkenin kurtuluşundan sonra rejimin
1927 Nüfus Sayımı sonuçlarında tespit niteliğinin ne olacağı konusunda farklı
edilen meslek gruplarına bakıldığında sanayi, düşüncelere sahip olmuştur. Birinci Grup’un
ticaret, hizmet ve serbest meslekler gibi modern lideri Mustafa Kemal Paşa iken; İkinci Grup’un
toplumsal sınıfları temsil eden kesimlerin ise tek bir lideri bulunmamaktaydı. Hüseyin
oranının yüzde 7 civarında olduğu
Avni (Ulaş), Ali Şükrü ve Selahattin Beyler bu
görülmektedir. Diğer yandan, çiftçi ve
gurubun önde gelen isimleriydi. İdeolojik olarak
mesleksizler gibi geleneksel toplum yapısını her iki grubun ayrımı şu şekilde özetlenebilir:
temsil edenlerin oranı ise yüzde 90’ın
Birinci Grup, “İnkılabın kanunu mevcut
üzerindedir. Dolayısıyla, Cumhuriyetin ilk
kanunların üstündedir” derken; İkinci Grup,
yıllarında devralınan toplumsal miras, son
“İhtilalin de hukuku vardır. Olağanüstülüğün de
derece gelenekseldir ve kırsal karakteri
hukuku vardır” demektedir. Bu iki söz, her iki
baskındır.
grup arasındaki felsefi ve siyasal farklılaşmanın
Bu dönemde CHP, tüm toplumsal net bir şekilde ifadesidir.

7