Page 7 - Tarih Çevresi Dergisi

tarih çevresi

sanayileşme gibi dinamikler çerçevesinde kalmışlığını ve çöküş tehlikesini ortadan
toplumsal sınıfların olgunlaşmasıyla birlikte kaldırmak, çağdaş ve ileri bir toplum yaratmak
CHP sola açılarak kendisini siyaset yelpazesinde amacıyla devrimler yapmayı planlıyordu. Bu
“ortanın solu”nda konumlandırmıştır. 1970’li amaçlara ulaşmak ise ancak gücünü halktan alan
yıllarda ideolojisini “demokratik sol” kavramıyla ve belirli bir program dahilinde bu amaçları
tanımlayan CHP, önerdiği sosyal reformlarla gerçekleştirmeye odaklanmış bir siyasal parti ile
“düzen değişikliği”ni hedeflemiştir. Bu süreçte mümkün olabilirdi. Mustafa Kemal Atatürk parti
CHP, “devlet partisinden” “halkın partisine”, kurma niyetini şu sözlerle ifade etmiştir:
düzen partisinden” “değişimin partisine”
“…Milletin her sınıf halkından, hatta
dönüşmüştür.
İslam dünyasının en uzak köşelerinden bana
Türkiye Cumhuriyeti’ni kurma ve ebedi olarak iftihar duyacağım şekilde gösterilen
ülkemizin en köklü partisi olma gibi sahip teveccüh ve itimada layık olabilmek için en
olduğu ayrıcalıklı tarihsel miraslarıyla, mütevazı bir millet ferdi sıfatiyle hayatımım
geleneğini ve temellerini en iyi şekilde temsil sonuna kadar vatanın hayrına vakfeylemek
eden ilkelerin yanı sıra sosyal demokrasinin emeliyle barıştan sonra Halkçılık esası üzerine
evrensel ilkelerini de benimseyen CHP bu dayanan ve Halk Fırkası adıyla siyasi bir fırka
çerçevede Uluslararası ölçekte faaliyetlerini kurmak niyetindeyim”.
sürdüren Sosyalist Enternasyonal ve Avrupa
Mustafa Kemal Atatürk’ün bu konuşmayı
Sosyalistler Partisine de katılım sağlamıştır.
yaptığı tarihlerde Kurtuluş Savaşı yeni sona
Çağdaş sosyal demokrasinin evrensel değerleri
ermiş, Mudanya Ateşkes Antlaşması yeni
olan “özgürlük, eşitlik, dayanışma, emeğin
imzalamış, Saltanat yeni kaldırılmış ve Lozan
üstünlüğü, gelişmenin bütünlüğü ve etkinliği ile
Barış görüşmeleri yeni başlamıştır. Aynı
demokratikleşme” kavramları içinde
zamanda TBMM’de gruplaşmalar çoğalmış ve
bulunduğumuz dönemde CHP’nin Türkiye’de
siyasal yaşamda siyasal partilere gereksinim
kurumsallaştırmaya çalıştığı ve Programlarında
duyulmaya başlanmıştır. 6 Aralık 1922 tarihinde
önemle vurguladığı başlıca ilkeler arasında yer
basına yaptığı açıklamada yeni bir döneme
almaktadır.
girildiğini belirten Mustafa Kemal Atatürk,
I. Kurtuluş’tan Cumhuriyet’e, Kurtuluş Savaşı’nda olduğu gibi, izleyen
Cumhuriyetten Demokrasiye… dönemdeki çağdaşlaşma sürecinde de milletin
yardımını ve aydınların da katkısını istiyordu.
Cumhuriyet Halk Fırkası’nın
Kuruluşu … Atatürk bu konuşmanın hemen sonrasında
bir yurt gezisine çıkmıştır. Gezi sırasında yaptığı
Mustafa Kemal Atatürk CHP’nin
bir konuşmada kuruluş yıllarında Halk
kurulmasına ilişkin ilk açıklamasını 6 Aralık
Fırkasının temel felsefelerinden birini
1922 tarihinde yapmıştır ve “Halk Fırkası” adını
oluşturacak şu ifadeye yer vermiştir:
kullanmıştır. Bilindiği üzere Büyük Atatürk,
Kurtuluş Savaşı henüz bitmeden, Ülkenin geri “Bence, bizim milletimiz birbirinden çok

5