Page 71 - Tarih Çevresi Dergisi

tarih çevresi

aslında, kendilerine millî hareketin temel taşını sıkıyönetim ilan edilmesinden hemen sonra
Saltanatı, Halifeliği ve İslam'ın konumunu İstanbul'dan kaçan komutanlardan biri olan
korumak ve savunmak oluşturduğu şeklinde İsmet (İnönü) atandı. İsmet (İnönü) yeni bir
Mustafa Kemal tarafından verilen güvence birleşik güç kurmada çok daha başarılı oldu
sayesinde Mustafa Kemal ile birlikte hareket ancak bunu gerçekleştirirken de daha fazla
etmekteydiler, ancak zaman geçtikçe millî "isyanların" çıkmasına neden oldu. Bu yüzden,
hareketin nihai hedeflerinin dini olmaktan ziyade Türk milletinin varlığını tehdit etmeye devam
din dışı olduğundan şüphelenmeye başladılar. eden değişik işgaller ve istilaların meydan
Bunların bir kısmı Batı Anadolu'ya, Karadeniz okumasına karşılık vermek için hazırlıklarını
ve Ege kıyılarına büyük zarar veren Rum çeteleri sürdüren bu yeni ordu, bir taraftan da söz konusu
ve doğuyu kana bulayan Ermeni çetelerden pek bu isyanların üstesinden gelmeye çaba
bir farkı olmayan çetelerden oluşmaktaydı. harcamaktaydı.
Bunlardan bazıları ise, savaşın ilk yıllarında
İster Sultan tarafından gönderilen
saldırganlara ve işgalcilere karşı savaşmış olan
Halifelik Ordusu olsun, isterse Kuvayi Milliye
ve az ya da çok Millî Güç milislerinin bir parçası
milisleri olsun; Türk Millî Ordusu'na karşı
olan gruplardan oluşmaktaydı. Ancak, mahallî
isyancılar ya da Karadeniz kıyıları boyunca ile
Müdaafa-i Hukuk ve Redd-i İlhak cemiyetlerinin
Doğu ve Güneybatı Anadolu'da devam eden
teşvikiyle oluşturulmuş olan milisler Türk Millî
terör hareketlerine son vermek üzere Büyük
Ordusu ile birleşmeye istekli davranırken,
Millet Meclisi Hükümeti tarafından gönderilen
Çerkez Ethem, Ahmet Anzavur gibi aktif ve
düzenli ordular olsun, Türklerin hepsi de
yetenekli komutanlar tarafından oluşturularak
Avrupalı muadillerinden Paris'teki
komuta edilen diğer gruplar bağımsızlıklarını
müzakerecilerin nüfus sayısına baktığını
kaybetmeyi reddettiler.
öğrenmişlerdi. Merkez Ordusu'nun komutanı
Ancak Büyük Millet Meclisi Hükümeti Nurettin Paşa, isyan ve saldırıların yapıldığı
bunları bünyesine almak için bir teşebbüste daha bölgedeki Rum nüfusunu bu bölgeden
bulunarak bunlar için millî ordu içinde "seyyar uzaklaştırdı. Ancak Nurettin Paşa'nın aşırı
güçler" (Kuvva-i Seyyare) adı altında özel bir sertliğinden dolayı Büyük Millet Meclisi Merkez
savaşçı sınıfı yarattılar. Kaynakları ne olursa Ordusu'nu dağıttı ve Nurettin Paşa'nın kendisini
olsun, Millî Kurtuluş Savaşı sırasında de aşırı güç kullandığı gerekçesiyle yargıladı.
Anadolu'da sayısız "isyancı" güç ortaya çıktı ve Ancak komutanlığı kaybetmesinin akabinde,
bunlarla bir şekilde baş edilmek zorunda kalındı. sadece düzeni sağlayan çok başarılı biri kabul
Batı Ordularının ilk komutanı olan Ali Fuad edilerek başka bir cezaya maruz bırakılmadı.

(Cebesoy), bu grupları Millî Orduya dahil etme Benzer kampanyalar Doğu Anadolu'da da
çabalarında başarısız oldu ve bu yüzden de sürdürüldü. Daha küçük boyutlarda olmakla
Moskova'ya ilk Türk Büyükelçisi olarak birlikte, birbirleriyle mücadele eden hiçbir güç
gönderildi. Ali Fuad'ın (Cebesoy) yerine ise, geri çekilmeyi kabul etmediğinden tedhiş
1920 Martı'nda İngilizler tarafından İstanbul'da savaşlarının bütün tarafları birbirlerine karşı aşırı

69