Page 225 - Tarih Çevresi Dergisi
P. 225
tarih çevresi
1950 seçimleri, 1946 yılındakilerin yapısına karşın Maurice Duvarger'in deyişiyle;
aksine daha güven ve düzen içinde geçti. CHP ". hiçbir zaman bir tek parti doktrinine
Hükümeti muhalefete müdahale etmekten dayanmamış; tekele resmi nitelik vermemiş;
kaçındı. Durum böyle olunca, DP ilk kez onu, sınıfsız bir toplumun varlığıyla ya da
olarak kırsal alanda örgütlenip, "Tek Parti parlamenter çekişmeleri ve liberal
Yönetimi" uzun yıllar boyunca baskı altında demokrasiyi ortadan kaldırma arzusuyla
kalmış, sıkıntı çekmiş olan büyük kitlelerin meşrulaştırmaya çalışmamıştır. Sahip olduğu
desteğini kazandı. Köylüler daha çok toprak, tekelden dolayı daima rahatsızlık, hatta utanç
toprak sahipleri, daha az kısıtlama ve duymuştur. Türk tek partisi, bir suçlu
mülkiyete saygı, işçiler, yüksek ücret ve daha vicdanına sahip olmuş ve bu noktada,
geniş kapsamlı örgütlenme hakkı, işverenler, kendilerini taklit edilmesi gerekli modeller
hükümet denetiminden kurtulmak, aydınlar da olarak gösteren faşist ya da komünist
tüm baskılardan arınmış bir ortam istiyorlardı. kardeşlerinden ayrılmıştır."432
Tüm bu toplum dilimleri aradıklarını, DP'nin CHP'nin "banisi" ve "Ebedi Şefi" kabul
seçim programında bulmaktaydılar. Durum edilen Mustafa Kemal Atatürk'ün gözünde tek
böyle olunca, 14 Mayıs 1950'de yapılan parti sistemi Türkiye'nin özel siyasi
seçimlerin sonuçları, DP'yi bile şaşırttı. koşullarının bir sonucu olmuş ve çok partili
Seçime katılma oranının yüzde 90 olan bu düzen hep ideal olarak kalmıştır. Mustafa
seçimde, DP geçerli oyların yüzde 53, 3'nü Kemal Atatürk çeşitli fırsatlarda kendi kurmuş
alarak 420 milletvekili, CHP oyların 39,9'unu olduğu CHP'nin tekeline son vermeye
alarak, 63 milletvekilliği, MP ise oyların çalışmıştır. Demokrasilerin henüz
3,1'ini alarak yalnızca bir milletvekilliği parlamadığı, Faşizmin İtalya'da iktidara
kazanabilirken, dokuz bağımsız aday Meclis'e geldiği bir dönemde 1924 yılında TCF'nin
girmeyi başardı.431 Bunun anlamı; İsmet kurulması Mustafa Kemal Atatürk'ün hiçbir
İnönü ve liderliğindeki CHP iktidarının son engeli ile karşılaşmadan gerçekleşmiş, ama
bulması, Türkiye'de yeni bir dönemin bilinen olaylar bu partinin yaşamasına izin
başlaması demekti. vermemiştir. Yine, dünyanın yeni yükselen
değerleri olarak faşizmin ve nasyonal
Sonuç
sosyalizmin örnek alınıp, "totaliter" ve
Birinci Dünya Savaşı'nın bitiminden "otoriter" özellikli rejimler birçok ülkede
sonra başta İtalya ve Almanya olmak üzere rağbet görüp bir bir iktidara gelirken, hatta
dünyanın birçok ülkesinde totaliter ve otoriter 1929 dünya ekonomik bunalımının da
nitelikli rejimler birbiri ardına iktidara etkisiyle İngiltere ve ABD gibi demokrasilerin
gelmiştir. Türkiye'de ise; CHP tek başına beşiği kabul edilen ülkelerde bile devletçi ve
iktidarı elinde tutmaktadır. Mustafa Kemal kısıtlayıcı önlemlere dönülmüşken, Mustafa
Atatürk'ün önderliğindeki CHP otoriter Kemal Atatürk 1930 yılında SCF'yi
223
