Page 223 - Tarih Çevresi Dergisi

tarih çevresi

"Misouri" ve "Providence" gemileri notaları doğrultusundaki notalarını Sovyetler
İstanbul limanına vardığı gün yani 5 Nisan Birliği'ne göndererek Türkiye'nin yanında yer
1946'da Başkan Truman, Ordu Günü almışlardı.418 Bu iki Batılı demokrat ülkenin
nedeniyle Chicago'da yaptığı konuşmasında böylesine Sovyetler Birliği'ne kesin tavır
Amerika'nın Yakın Doğu ve Ortadoğu'daki almalarında, hiç kuşkusuz Türkiye'nin atmış
çıkarlarından söz etmekteydi.414 Başkan olduğu demokratikleşme adımları ve çok
Truman'nın bu konuşması ve ABD partili düzene geçmesi önemli rol
zırhlılarının İstanbul'u ziyaret etmelerinden oynamıştı.419
kasıt, "Sovyet Tehdidi" karşısında değişen
ABD ve İngiltere'nin bu tutumundan
ABD'nin dış siyasetini tüm dünyaya ve
güç alan Türk Hükümeti de Sovyetler
Türkiye'ye hissettirmekti. Gerçekten de
Birliği'ne ikinci bir nota vererek Sovyetlerin
ABD'nin 4,5 milyon dolarlık bölümünün
bu emperyalist isteklerini geri çevirmişti.420
ödenmesi durumunda, Türkiye'den
Bu arada İngiltere'nin Ortadoğu'yu savunmak
alacaklarından vazgeçmeyi kararlaştırdığını
için yeni bir plan tasarlıyor olması Türkiye'yi
söylemesi üzerine, Başbakan Saraçoğlu bunu
rahatlatmıştı.421 Ancak ABD'nin savaştan en
büyük bir minnetle karşılamıştı.415
güçlü demokrat ülke olarak çıkması, "Sovyet
Türkiye'de çok partili düzen için gerekli
Tehdidi" karşısında Türkiye'yi ister istemez
olan demokratik düzenlemelerle iktidar ve
İngiltere'den daha çok bu okyanus ötesi güce
muhalefet arasında bir denge kurulmaya
yöneltmekteydi. İngiliz Hükümeti de 21 Şubat
çalışılırken, Sovyetler Birliği 24 Eylül 1946
1947 tarihinde ABD Dışişleri Bakanlığı'na bir
günlü ikinci notasını vermiş, Boğazların
memorandum vererek, "Türkiye ve
yalnızca Karadeniz devletleri arasında
Yunanistan'a savaşın sona ermesinden beri
belirlenecek bir rejimle işletilmesi ve ortaklaşa
yapılan ekonomik yardımın 1947 Martı'ndan
savunulması konusundaki isteğini bir kez daha
sonra kesileceğini" bildirdi.422
vurgulamıştı.416 Sovyetler Birliği, bu kez bu
notayı yalnızca Türkiye'ye göndermiş, ABD İngiltere'nin ABD'ye vermiş olduğu bu
ve İngiltere'ye vermemişti. Ama bu iki memorondum bundan böyle onun dünya
devletin "Sovyet Tehdidi" karşısındaki özellikle Ortadoğu'da ki yerini bu ülkeye
önemini çok iyi bilen Türkiye, 24 Eylül terketmek zorunda kaldığını da ortaya
notasından hem ABD'yi hem de İngiltere'yi sermekteydi. Bu nedenle İngiliz
haberdar etmişti.417 Sovyetler Birliği'nin memorandumunu alan "Beyaz Saray" Doğu
Boğazlar sorununu Türkiye ile baş başa Avrupa'da kurulan Moskova'ya bağlı Kukla
çözümlemesinin, yalnızca Boğazları Sovyet Marksist rejimleri, yine bu ülkenin
gemilerine açmak değil, aynı zamanda ABD kışkırtmaları ile çıkarılan Yunanistan iç savaşı
ve İngiltere'nin donanma ve hava kuvvetlerine ve Türkiye'deki "Sovyet Tehdidi"ni göz
kapaması olarak algılayan Batılı iki devlet, ilk önünde tutarak, "Monroe Doktrini"ni terk

221