Page 16 - Tarih Çevresi Dergisi

tarih çevresi

Cumhuriyet’in Demokrasiyi Kurması gidebildiğini, bu şekilde çalışmaya devam
Sürecinde Toplumsal Altyapının edilirse, okulsuz 35.000 köye birer öğretmen
Geliştirilmesi Çabaları… göndermek için yüz yıl beklenilmesi gerektiğini
açıklamıştır. Gerçekten de 1933 yılında 40.000
Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası ve
köyden 32.000’inde okul, posta teşkilatı ve
Serbest Cumhuriyet Fırkası denemeleri,
dükkan bulunmamaktadır. 11 milyon kişinin
Türkiye’de çok partili rejimin yerleşmesi için
yaşadığı 40.000 köyde okuma-yazma bilen
toplumsal altyapının henüz yetersiz olduğunu
nüfus oranı sadece yüzde 2’dir. Bu nedenle de,
açık bir şekilde göstermiştir. Ayrıca, devrimlerin
çözüm arayışları çerçevesinde 1936–1937
toplum tarafından yeterince benimsenmediği de
yıllarında “Köy Eğitmen Teşkilatı” kurulmuştur.
görülmüştür. Bu durum karşısında devrimlerin
Askerliğini onbaşı ve çavuş olarak yapanlar 8
doğru anlatılması, anlaşılması ve toplum
aylık bir kurstan geçirildikten sonra köylere
tarafından içselleştirilebilmesi için başlıca iki yol
öğretmen olarak gönderilmişlerdir. 1940 yılında
izlendiği görülmektedir. Bunlardan ilki
açılan “Köy Enstitüleri”nden mezun olanlarla
eğitim/kültür seviyesinin yükseltilmesi, ikincisi
birlikte, 1950 yılına gelindiğinde 26.000 eğitmen
ise hızlı kalkınma/sanayileşme doğrultusunda
ve enstitülü öğretmen köylere gönderilmiştir.
girişimleridir.
Yetişkinlerin eğitimi için ise “Halkevleri”
kurulmuştur. 1932 yılında kurulan 34
Eğitim Seferberliği: Köy Eğitmen
Halkevi’nin sayısı 1950’de 478’e ulaşmıştır.
Teşkilatı, Köy Enstitüleri ve Halkevleri…
1940 yılında Halk evleri’nin küçük birer örneği
Cumhuriyetin Osmanlı’dan devraldığı olarak kurulan 141 Halkodası’nın sayısı ise 1950
eğitim mirası hiç de iç açıcı değildir. Toplam yılında 4322’ye çıkarılmıştır. Bu dönemlerde
nüfusun içerisinde öğrencilerin oranı yüzde 2,9 halkın eğitiminde önemli ve çok yönlü işlevler
ile çok küçük bir paya sahiptir. Bu oranın önemli gören Halkevleri 9 şubeden oluşuyordu: Bunlar
bir bölümünü de yüzde 2,8 oranıyla ilkokul sırasıyla; Dil, tarih ve edebiyat, Ar (Güzel
öğrencileri oluşturmaktadır. Ortaokul Sanatlar), Gösterit (Tiyatro), Spor, Sosyal

öğrencilerinin oranı onbinde 5 iken, lise yardım, Halk dershaneleri ve kursları,
öğrencilerinin oranı ise ancak onbinde 1 Kitapsaray (Kütüphane) ve yayın, Köycülük,
düzeyinde kalmaktadır. Böyle bir tablo Müze ve sergi şubeleridir.
içerisinde eğitim seferberliği ve toplumun eğitim
Millet Mektepleri’nde yetişkinlere
seviyesinin hızla yükseltilmesi ivedilik arz eden
yönelik açılan okuma-yazma kurslarını
bir politika tercihi olarak öne çıkmıştır.
Halkevleri devam ettirmiştir. Yoğun bir eğitim
Dönemin Milli Eğitim Bakanı Saffet seferberliğine rağmen, 1950 yılında Demokrat
Arıkan, 26 Mayıs 1936 tarihinde TBMM’de Parti (DP) iktidarı devraldığında halkın sadece

bakanlık bütçesi görüşülürken yaptığı yüzde 32’si okuryazar niteliğine
konuşmada, köy çocuklarının çok azının okula kavuşturulmuştu. Nüfusun büyük çoğunluğu ise

14