Page 244 - Tarih Çevresi Dergisi

tarih çevresi

Başkanı, Cumhurbaşkanı, "Milli Şef" basın toplantısında bir gazeteci Celal Bayar'a şu
unvanlarını üzerinde taşıyan İsmet İnönü'nün 19 soruyu yönetiyordu; "Serbest Fırka hikayesi
Mayıs söylevinde açıkça işaret ettiği henüz hatırlarda olduğuna göre DP'nin de bir
liberalleşme buyruğuna karşın CHP'liler daha danışıklı dövüş mahsulü bulunmadığını temin
otoriter tepki alışkanlıklarını yitirmemişlerdir. edebilir misiniz?" DP Genel Başkanı buna şu
İkinci görüşe göre ise CHP, kendi içinden bir yanıtı verdi: "Serbest Fırka dahi muvazaa partisi
muhalefet partisi çıkarabilmek için özellikle sert değildir. Muvazaa hafifliktir. Ne bunu teklif
bir tutum almıştır. Gerçekte her iki görüşte de edecek, ne de bu bu teklifi kabul edecek kimseler
gerçek payı bulunmaktadır. (Eroğul, a.g.k., 11; bulunmadığı gibi, memleketin de muvazaalı
Ekinci, İkinci Dünya Savaşından Sonra., 299.; işlere tahammülü yoktur." (Toker, a.g.k., 83.).
Karpat, a.g.k., 130-131).
342 Ulus, 7 Mart 1946.
331 Stanford J. Shaw- Ezel Kural Shaw: Osmanlı
343 Bkz: H. C. Yalçın: "Türk-Amerikan Dostluğu"
İmparatorluğu ve Modern Türkiye: İkinci Cilt, E
Tanin, 7 Ocak 1945; Nadir Nadi: "Yaşasın
Yayn. !st 1983, s. 475-456.
Demokrasi", Cumhuriyet, 26 Ağustos 1945; A.
333 Tarık Zafer Tunaya: Türkiye'de Siyasi Partiler Ş. Esmer: "Amerikalılar Türkiye'den Ne
(1859-1952); Doğan Kardeş Yyn, İst. 1952, s. Bekliyorlar?" Ulus, 11 Eylül 1945; F. R. Atay:
683. "Barış Kurucu Amerika" Ulus, 15 1947.
334 Feroz ve Bedia Turgay Ahmad, a.g.k., 14. Bu 344 Vatan, 22 Haziran 1946.
görüşlerini kamuoyuna ulaştırmak için basında 345 Toker, a.g.k., 89.
etkin olan yazarlara bir "kuzu ziyafeti" vermiş,
bu nedenle basında "kuzu partisi" olarak 346 Feroz ve Bedia Turgay Ahmad, a.g.k., 20.
adlandırılmıştı. (Ekinci, İkinci Dünya
347 İnönü'nün bu konuşması için bkz.: İnönü Diyor ki,
Savaşı'ndan Sonra., 300; Toker, a.g.k., 70; Yeşil,
20.
a.g.k., 48).
348 Bkz.; Ayın Tarihi: No: 168, Kasım 1947, s. 67-68.
335 Ekinci, İkinci Dünya Savaşı'ndan Sonra, 300.
349 İnönü Diyor ki..., 226-227; İnönü'nün Söylev ve
336 Necmettin Sadak: "İyi Bir Haber: Celal Bayar'ın Demeçleri, 399-340.
Kurmak Üzere Olduğu Parti" Akşam, 3 aralık
1945. 350 TBMMTD, D, VII, C. 24, B. 59 (5. 61946) O. 1, s.
48-50.
337 Cumhuriyet, 5 Aralık 1945.; İnönü ve Bayar
arasında şu konuşma geçmiştir; İnönü; 351 Hüseyin Nail Kübalı: "Siyasi Seçimler ve İki
"Terakkiperverde olduğu gibi itikadı diniyye biz Dereceli Seçimin Mahiyeti" Cumhuriyet, 10-13
riayetkarız diye bir madde varmı? -"Hayır Paşam Nisan 1946; Tunaya, a.g.k., 546-547.
Laikliğin dinsizlik olmadığı vaar"- "Ziyanı yok 352 Daha sonra bu yöntem 1950 Seçimleri öncesinde
Köy Enstitüleriyle İlkokul seferberliğiyle değiştirilecektir.
uğraşacak mısınız?" -"Yok" - "O halde tamam"
(Toker, a.g.k., 81). 353 Bu tasarının yasalaşması ile birlikte ülkede öylesine
hızlı bir dernekleşme başlamıştı ki, 1946'dan
338 Feroz ve Bedia Turgay Ahmad, a.g.k., 16;
1950 yılı sonlarına değin kurulan dernek sayısı
"Demokrat Parti" adında hepsi de birleşmişlerdi. 7219'a ulaşmıştı. Bkz.: Ahmet N. Yücekök:
Bayar bunun nedenini şöyle açıklamıştı: "Bunda Türkiye' de Dernek Gelişimleri: 1946-1968;
Amerikan modeli rol oynamadı değil., Orada da Ank. 1973, s. 151; Bu kurulan derneklerden biri
bir Cumhuriyetçi Parti, bir de Demokrat Parti de 17 Kasım 1946'da İstanbul'da kurulan "İnsan
yok muydu?" (Toker, a.g.k., 80).
Hakları Derneği"dir. Kuruluşu resmen
339 Ulus, 8 Ocak 1946; Akşam 8 Ocak 1946. açıklandığı zaman kamuoyunda şaşkınlık yarattı.
Çünkü aşırı solcu olarak tanınan kişilerin
340 Goloğlu, Demokrasiye Geçiş., 42.
yanında bu derneğin üyesi ve kurucu başkanı
341 DP'nin daha ilk kuruluş gününde 7 Ocak tarihindeki olarak tanınan Mareşal Fevzi Çakmak'ın yer

242