Page 240 - Tarih Çevresi Dergisi

tarih çevresi

Zaruretinden Doğan Bir Teşebbüs" Vatan, 23 243 Asım Us, Hatıra Notları., 600.
Nisan 1944; "Türkiye'nin Uluslararası Durumu",
244 Ayın Tarihi, No: 138 (Mayıs 1945) s. 396; Ayrıca
Vatan, 19 Haziran 1944.
Churchill'in konuşmasının yorumları için bkz.:
234 Başbakan Şükrü Saraçoğlu'nun konuşması ve konu Nadir Nadi: "Churchill'i Dinlerken",
ile ilgili tartışmalar için bkz: TBMMZC., D. VII, Cumhuriyet, 15 Mayıs 1945; Necmeddin Sadak:
C. 13, İ. 1. Fevkalade İnikat (2.8.1944) s. 3-11. "M. Churchill'in Avrupa'da Hürriyet ve
Ayrıca Ayın Tarihi: No: 129 Ağustos 1944, s. Demokrasi Hakkında Sözleri", Akşam, 15 Mayıs
60-65. 1945; Ekrem Ziya Uşaklıgil: "İmtihan
Kapısından", Son Posta, 15 Mayıs 1945.
235 O. Murat Güvenir: İkinci Dünya Savaşı'nda Türk
Basını; Gazeteciler Cemiyeti Yyn., İst., 1991, s. 245 Ulus, 12 Ağustos 1945.
199-200.
246 Yalman, a.g.k., II, 333.
236 Bkz.: Claud Alberd Colliard: Droit İnternational et 247 Ergin, a.g.m., 395.
Histoire Diplomatique (Documents Choisis);
Edition Domat Mont-Chestien, Paris 1950, s. 248 İç siyaset alanında Sovyetleri hoşnut etme
606-608. düzenlemeleri bu kadarla da kalmamıştı; Alman
Büyükelçisi Von Papen'e "suikast"
237 Atalantik Beyannamesinin metni için bkz.: Ayın
düzenlemekten hüküm giymiş Pavlov ve
Tarihi, No: 93 (Ağustos 1941) s. 150vd.; Kornilov adlı Sovyet Büyükelçiliği'nde görevli
Colliard, a.g.k., 604-605, Ayrıca, Jean Babtiste
iki Sovyet yurttaşı, TBMM'de kabul edilen özel
Duroselle: Histoire Diplomatique de 1919 a Nos bir yasa çıkartılarak serbest bırakılmıştı (Tan, 9
Jours; 11. Edition, Dalloz, Paris, 1993, s. 306- Ağustos 1944; Vatan, 9 Ağustos 1944). Alman
307.
işgali sırasında Nazilerle işbirliği ettiği ileri
238 Birleşmiş Milletler Demeci için bkz: İlhan Lütem: sürülen Mihver ülkeleri yurttaşlarına Türkiye
Devletler Hukuku; Birinci Kitap, Balkanoğlu sınırlarını kapamıştı. 9 Eylül'de Türkiye'ye
Matbaacılık, Ank., S. 150 vd.; Colliard, a.g.k., sığınmış bulunan Bulgaristan eski İçişleri Bakanı
605. Garovski 19 Eylül günü bu ülkeye geri
gönderilmişti. Sovyetlerin isteği üzerine, savaş
239 Dumbaton-Oaks, ABD, İngiltere, SSCB, Çin
delegelerinin hazırlamış olduğu, savaş sonrası ve Alman işgali sırasında, Alman ordusunda
kurulacak dünya düzenini belirleyecek büyük bir görev alan ve Türkiye'ye kaçan Sovyet yurttaşı
Türkler de Sovyetler Birliği'ne geri verilmişti.
projedir. Geniş kapsamlı hazırlanmış bu projede Yine
Türkiye'yi yakından ilgilendiren konular
Konferans' a Genel Kurmayı temsilen katılan 236 Romanya'ya kaçıp, Türkiye'ye gelmek isteyen 20-
Kurm Yüz. Hüseyin Ataman ve Hav. Kur. Yüz. 30 bin Kırım Türkü Sovyetleri kızdırmamak için
Tekin Arıburun tarafından 40 sayfalık bir rapor ülkeye kabul edilmemişti. (Erkin, Dışişlerinde
şeklinde hazırlanmış ilgililere sunulmuştur. 34 Yıl, 148-149, Koçak, Türkiye'de Milli Şef...,
Bkz.: ATESE Arşivi, İkinci Dünya Savaşı 321. ).
Koleksiyonu, Kutu 21, Dosya 21 (San Fransisco 249 Necmettin Sadak: "Sovyet Rusya'nın Bulgarista'a
Raporu) Fihrist 6.
Harp Notası"; Akşam, 7 Eylül 1944.
240 Ayın Tarihi, No: 135 (Şubat 1945) ayrıca 1945'in 250 Armaoğlu, A. g. m. 39; A. Şesmer: "Yalta'da
olayları için bkz: Pierre Renouvin: Histoire Des
Türkiye", Siyasal İlimler Mecmuası, Cilt XXIV,
Relations Internationales, III, De 1871 a 1945; Sayı: 227, Nisan 1954, s. 433-435; Gürün, Türk-
Hachette, Paris 1994, s. 875-906.
Sovyet İlişkileri, 272-273.
241 Tahran-Yalta Ve Potsdam Konferansları- Gizli 251 Ne var ki; Türk Boğazlarını uluslararası alanda ilk
Belgeler; Türkçesi Fahri Yazıcı, Sinan Yyn., İst.
söz konusu eden Churchill' dir. 1943'de Tahran
1972, s. 127-132; Duroselle, a.g.k., 422.
Konferansı'nda, Churchill şöyle demiştir; ".Eğer
242 Tahran- Yalta ve Potsdam..., s. 173-176. Türkiye savaşa girme teklifini kabul etmezse,

238