Page 237 - Tarih Çevresi Dergisi

tarih çevresi

miktarı, Hükümetin cari harcamaları için açıktan 152 Koçak, Türkiye'de Milli Şef Dönemi., 369.
para basması sonucu, üç kat artarak, toplumsal
153 Daha öncede Refik Saydam Hükümeti'nin kabul
temelleri sarsacak biçimde bir enflasyona neden
etmiş olduğu "Milli Koruma Kanunu" da mevcut
olmuştur. 1942 yılından başlayarak, Hükümetin bütçe imkanları ile ordunun ve kentli nüfustan
kira artışlarını sınırlamasına karşın, İstanbul ve
beslenme gereksinimini karşılamak, dış ticaretin
Ankara gibi büyük kentlerde toptan eşya fiyatları
doğrudan devlet denetiminde yapılması ve
üç kat artmıştır. Ertesi yıl ise; yaşam koşulları
daha da zorlaşmış, özellikle gıda maddelerindeki polisiye önlemler içeren fiyat sınırlamaları
içermekteydi. (Koçak, Milli Şef Dönemi., Ek
artış altı katına ulaşmıştır. Bkz: İstatistik Umum
XVII. ).
Müdürlüğü, İstatistik Yıllığı, XV, 1942-1945;
Ank, 1946, s. 255-259. 154 TBMMZC., D. VI, C. 28, İ. 4, C. 1, 3. İ, s. 26.
145 Edward C. Clark: "Türk Varlık Vergisine Yeniden 155 TBMMZC., D. VI, C. 28, İ. 4, C. 1, 3. İ, s. 33-36.
Bakış"; Yapıt Dergisi, Sayı: 8, 1986 S. 30.
156 Koçak, Türkiye'de Milli Şef Dönemi, 369.
146 Bu dönemde karaborsa sorunu ve buna karşı
Hükümetin aldığı önlemler için bkz.: Metin 157 Barutçu, a.g.k., 263; Ökte, a.g.k., 53; Koçak,
Ayışığı: "İkinci Dünya Savaşı Başlarında Türkiye'de Milli Şef Dönemi..., 370.
İstanbul'da İhtikar Meselesi"; T. C. Genel 158 Ökte, a.g.k., 49.
Kurmay Başkanlığı, Altıncı Askeri Tarih
159 Osmanlı Devleti zamanında azınlıklar arasından
Semineri Bildirileri, C. I, GKB, Ank, 1998, s.
234-265. Yahudilerin bir bölümü Selanik'e yerleşmiş,
fakat sonradan Müslümanlığı kabul ederek Türk
147 Clark, A. g. m. 30.; Bu olumsuz durum, savaş adlarını almışlardı.
dönemlerinde tüm ülkelerde kendini
göstermektedir. Bu nedenle devletin zaman 160 Ökte, a.g.k., 48, 72, 73.
geçirmeksizin, ekonomik koruma önlemlerine 161 Ticaret, 14 İkinciteşrin 1942.
yönelmesi ve uygulaması kaçınılmaz bir biçimde
ortaya çıkmaktadır (Bkz: Feridun Ergin: Harp 162 Ökte, a.g.k., 77.
Zamanında Devletin Ekonomiye Müdahalesi; 163 A.g.k., 59.
Cumhuriyet Matbaası, İst., 1943, s. 39).
164 Rıdvan Akar: "Varlık Vergisi-Tek Parti Rejiminde
148 Faik Ökte: Varlık Vergisi Faciası; Nebioğlu Yyn., Azınlık Karşıtı Politika Örneği; Belge Yyn., İst.,
İst. (Tarihsiz) s. 24-26. İst. 1992, s. 54; Glasneck, a.g.k., 270.
149 Önceleri ekonomi siyasasında liberal uygulamaları 165 Clarck, A. g. m., 32.
benimseyen Saraçoğlu Hükümeti daha sonraları
Varlık Vergisi Kanun, Toprak Mahsulleri 166 Cumhuriyet, 8 Aralık 1942.
Vergisi Kanun ve el koyma yöntemleri gibi 167 Cumhuriyet, 17 Aralık 1942.
önceki Cumhuriyet Hükümetlerince
başvurulmayan radikal önlemlere başvurması 168 Akar, a.g.k., 58.
ayrıca üzerinde durulması gereken önemli bir 169 Azınlık vatandaşlarına ait bu gayrimenkullerin
konudur. (Bkz: Samet Ağaoğlu: Demokrat kimler tarafından satın alındığı ayrı bir çalışma
Parti'nin Doğuş ve Yükseliş Sebepleri; Bir soru konusudur. Böyle bir çalışmanın Türksiyasal
Matbaası, İst., 1972, s. 8 vd; Mahmut Goloğlu; yaşamına yeni bir ışık getireceği kuşkusuzdur.
Milli Şef Dönemi (1934-1945); Kalite Matbaası,
Ank., 1974, s. 481 vd.; Kemal Karpat: Türk 170 Akar, a.g.k., 59.
Demokrasi Tarihi; İstanbul Matbaası, İst. 1967,
171 A.g.k., 68.
s107; Yetkin, A. g. k, 258).
172 A.g.k., 68.
150 Goloğlu, a.g.k., 175 vd.
173 Aşkale çalışma kampına gönderilen ilk 45 kişilik
151 TBMMZC., D. VI, C. 28, İ. 4 C. 1, s. 4. azınlık mükelleflerinin listesi için bkz: Ökte,

235