Page 184 - Tarih Çevresi Dergisi

tarih çevresi

verdiği, Almanya'ya büyük yararlar sağladığı olmuştu. Müttefiklerin bu istekleri, Türk-
gerçektir. Bu antlaşma imzalanır imzalanmaz, Alman Dostluk ve Saldırmazlık
22 Haziran'da Almanya Sovyetler Birliği'ne Antlaşması'nın imzalanmasından önce de
saldırmıştır. Bu antlaşma, Alman yayılmasının gündeme gelmişti.
Güneydoğu kanadını emniyet altına almasını
Önce Fransa'nın saldırıya uğraması,
sağlamış99 ve Nazi ordularına Sovyetler
daha sonra 28 Ekim 1940'ta İtalya'nın
Birliği'ne daha rahat saldırma olanağı
Yunanistan'a saldırması, yine aynı ittifakın 3.
sunmuştur.100 İşte bu nedenle, bu antlaşmanın
maddesi uyarınca Türkiye'nin savaşa girmesini
imzalanması, İngiltere ve ABD'nin tepkisiyle
zorunlu kılıyordu. Ama Türk Hükümeti, çeşitli
karşılanmıştır. O kadar ki, ABD "Ödünç
gerekçeler ileri sürerek, savaşa girmekten
Verme ve Kiralama Kanunu"na göre
özenle kaçındı. Türkiye Sovyetler Birliği
Türkiye'ye yapmış olduğu yardımı kesmekte
etkenini hep bahane olarak göstermişti. Ama
bir an duraksamamıştır.101 İngiltere ise Türk-
1 Mart 1941'de Bulgaristan'ın "Mihver"e
Alman Antlaşması ve Almanya'nın Sovyetler'e
katılması, Sovyetler'in Türkiye'ye daha çok
saldırmasını birbiriyle ilişkili konular olarak
yaklaşmasına neden olmuştu. Sovyetler Birliği
görmektedir. Foreign Office belgelerine göre:
25 Mart 1941'de Türkiye'ye başvurup, 1925
"Türk Hükümeti kendi kendini
tarihli Tarafsızlık ve Saldırmazlık
kutlamaktadır...Gönül rahatlığı
Antlaşması'nın geçerli olduğunu ve
içindedir..."102 Görüldüğü gibi, ABD ve
Türkiye'nin Almanya'ya karşı savaşa girmesi
İngiltere ile Türkiye arasında bu olayla birlikte
durumunda Sovyet Rusya'nın tarafsızlığına
kesin bir güven bunalımı doğmuş
güvenebileceğini, kendisi saldırıya
bulunmaktadır.
uğramasından önce Türk Dışişlerine bildirmiş
E. Tüm Müttefik Baskılarına Karşın bulunuyordu.104 Bunun anlamı oldukça

İnönü Almanya'ya Savaş Açmıyor açıktı. Türkiye bundan böyle savaşa girmemek
için, 1939 Türk-İngiliz İttifakı'nın 2 no.lu
Almanya'nın Sovyetler Birliği'ne
protokolünü de ileri süremeyecekti.
saldırmasının ardından müttefiklerden
özellikle İngiltere Türkiye'ye daha çok önem 1941 yılı sonlarından başlamak üzere,
vermeye başladı. Fakat Türk-Amerikan Türkiye'nin savaşa girmesi konusunda gittikçe
ilişkileri hala çok bozuktu. 9 Ekim 1941'de artar bir biçimde, içinde Sovyetlerin de
Türkiye'nin 90.000 tonluk yeni bir krom bulunduğu bir müttefik baskısının yoğunlaştığı
antlaşması daha yapması, ABD'yi daha çok görülmektedir. Özellikle Sovyetlerin
kızdırdı.103 Bundan sonraki müttefik Stalingrad zaferi bu konuda bir dönüm noktası
baskıları, Türkiye'nin Türk-İngiliz-Fransız olmuştur. Aynı zamanda Türk-Sovyet
İttifakı'nın gereklerini yerine getirmesi ve ilişkilerinin yeniden soğukluk dönemine
Almanya'ya savaş açması istekleri biçiminde girmesine neden olmuştur.105 Sovyetler

182