Page 18 - Tarih Çevresi Dergisi

tarih çevresi

sanayileşme politikası genel hatlarıyla ithal Sofya’da toplanan kongrede; işsizlik, işçi
ikameci bir nitelik taşımıştır. Bu kapsamda ücretleri ve gümrük duvarları konuları ele
öncelikli olarak dokuma, şeker, çimento, kağıt, alınmıştır. Gümrük duvarlarının kaldırılması,
şişe cam, demir çelik vb. alanlarda büyük ölçekli Avrupa gümrük birliği ve tek paralı uluslar arası
kamu işletmeleri kurulmuştur. bir bankanın kurulması Avrupa Federasyonu için
aşamalar olarak önerilmiştir. Kongrede alınan
Bu dönemde kurulan fabrikalardan
siyasal kararlar ise; “Demokrat bir hükümet
bazıları şunlardır: Alpulu Şeker Fabrikası
usulünün memleketlerin içtimai teşkilatında
(1926), Uşak Şeker Fabrikası (1926), Bünyan
manevi ve fikri teşriki mesaiyi mümkün kılacağı,
Dokuma Fabrikası (1927), Eskişehir Şeker
çünkü ancak böyle bir usulün bütün
Fabrikası (1933), Turhal Şeker Fabrikası (1934),
vatandaşların kanun önünde beraberliğini,
Bakırköy Bez Fabrikası (1934), Konya-Ereğli
mahkemelerin istiklalini ve söz ve matbuat
Bez Fabrikası (1934), Kayseri Bez Fabrikası
hürriyetini temin eyliyeceği” belirtilmektedir.
(1934), İzmit Birinci Kağıt ve Karton Fabrikası
(1936), Karabük Demir-Çelik Fabrikası (temel Radikal ve Mümasili Fırkaların
atma, 1937), Ereğli Bez Fabrikası (1937), Beynelmilel İtilafı’nın Avrupa’da yükselen
Gemlik İpek Fabrikası (1938), Bursa Merinos totaliter rejimler karşısında ilerici ve demokrat
Fabrikası (1938). Bu dönemde ayrıca iç pazarın Avrupa’yı savunmaları, Avrupa Birliği’nin
oluşması açısından büyük önem taşıyan ulaşım temellerini teşkil edecek fikirleri gündeme
politikalarına ve öncelikli olarak da demiryolları getirmeleri son derece önemlidir. Türkiye’deki
yapımına büyük önem verilmiştir. Kemalist iktidarı temsil eden CHP’nin bu
örgütle ilişki içerisinde olması, Cumhuriyetin
kurucularının fikri temellerinin ortaya konması
CHP Avrupa’nın Faşistleriyle Değil,
açısından anlamlıdır.
İlerici ve Demokrat Partileriyle İlişkilerini
Geliştirmiştir…
2. Dünya Savaşı Genel Eğilim Totaliter
CHP 12–15 Ağustos 1933 tarihlerinde
Rejimler iken, CHP Türkiye’yi Demokrasiye
Sofya’da toplanan 9’uncu Radikal Demokratlar
Taşımıştır…
Kongresi’ne katılmıştır. Daha önceki yıllarda da
radikal demokratların bir kongresine (1927) Birinci ve İkinci Dünya Savaşı arası
CHP Genel Sekreteri Saffet Bey (Arıkan) dönemde dünyada yaşanan genel eğilim totaliter
“müşahit” olarak katılmıştır. CHP’nin 1927 (faşist ve komünist) rejimlerin yükselişte

tarihli Büyük Kongresi’nde, radikal partilerin olmasıdır. Kemalist Türkiye’nin bu tarz
oluşturduğu birliğe doğrudan katılma fikri partilerle ilişki kurmak yerine radikal/ilerici ve
reddedilmiştir. Ancak, 1933 tarihinde yapılan demokratik partilerle ilişki kurması ve dünya
kongreye katılmalarından da anlaşılacağı üzere, konjonktürünün tersine iki kez çok partili rejim
CHF bu kongrelere “müşahit” olarak katılmaya denemesinde bulunması ve iktidarı kaybetme
devam etmiştir. pahasına çok partili rejimi üçüncü denemede

16