Page 107 - Tarih Çevresi Dergisi

tarih çevresi

anlaşmasını geciktirdiği için, dört gün sonra bu sert mali şartlar içermesi konusunda başı
fikrini terk etmiş ve bunun yerine çekerken, İngilizler barışa ulaşmak için
Yunanistan'dan tazminat olarak Karaağaç uzlaşmaya istekliydi. Ayrıca Türkler borçlarının
demiryolu merkezini istemiştir. Müttefiklerin Fransız Frankı olarak hesaplanmasını isterken,
her iki hükümete tazyikte bulunması sonucu Fransızlar kendi paralarının hızla değer
doğrudan İsmet Paşa ile Venizelos arasında 26 kaybettiğini bildiklerinden dolayı, bu
Mayıs 1923 tarihinde nihai bir tazminat hesaplamanın uluslararası para standardı haline
anlaşmasına varılmıştır. Yunanistan uzlaşmak gelen pound sterlini ya da altın cinsinden
zorunda kalmıştı. Çünkü müttefikler Karaağaç'ı hesaplanmasını istemiştir. Ancak, nihai olarak,
Türkiye'ye vermekle tehdit etmişlerdi. Ankara'da bu konuda Türkler baskın çıkmıştır. Türkler,
ciddi tartışmalar yapıldıktan sonra Türkiye hükümetlerinin hiçbir müdahalesi olmaksızın
anlaşmaya razı olmuştu. Çünkü müttefikler hazine bonosu bulunan bireylerle tek tek
Türkiye'den herhangi bir savaş tazminatı ya da görüşerek faizden dolayı borçlar katlanmadan
işgal tazminatı istemeyeceği konusunda söz bir anlaşmaya varılarak borçları ödeme kolaylığı
vermişti. istemiş ve bunu da elde etmiştir. Anlaşmazlıklar
sürünce Fransızlar İngilizlerden, Türkler
Musul ve Kerkük üzerindeki tartışmalar
isteklerini karşılayıncaya kadar İstanbul ve
ise devam etmiştir. Türkiye coğrafi ve etnik
Boğazları terk etmeyi reddetmesini istemişlerdir.
temele dayanarak bu bölgelerin Türkiye sınırları
Ancak, Fransızların bu talebini İngilizler
içerisine dahil edilmesini talep ederken, İngiltere
reddetmiş ve Fransızları çoğu konuda Türklerle
de aynı derecede bu bölgelerin Irak mandasının uzlaşmaya zorlayarak anlaşmaya vardırmaya
birer parçası olarak kalmasında ısrar etmiştir. çalışmışlardır.
Neticede, sadece bu konudan dolayı konferansı
Barışın önündeki en büyük engel
kilitlememek için, bu konu iki taraf arasındaki
kapitülasyonlardı. Avrupalı müttefikler bu
doğrudan görüşmeler bırakılmıştır. Nihayet bu
kapitülasyonların devam etmesini sağlamaya
konuda 1926 yılında bir anlaşmaya varılmış ve
çalışmaktaydılar. Çünkü Türkiye Amerikan
bu anlaşma ile Türkiye'ye, petrol alanlarının
çıkarlarını Chester İmtiyazı ile ödüllendirmişti.
geliştirilmesi ve kullanılmasından sorumlu
Birinci Dünya Savaşı ve Millî Kurtuluş Savaşı
şirketlerde doğrudan pay sahibi olmaksızın,
yıllarında büyük kargaşaya yol açan herhangi bir
petrolden kazanılan gelirden bir pay verilmiştir.
siyasi faaliyette bulunmayacakları güvencesiyle
Başlangıçtan itibaren müttefikler, değişik Rum ve Ermeni Patrikhanelerinin İstanbul'da
tartışmalar hâlâ kalmış olmasına rağmen, kalması konusunda ise hızla bir anlaşmaya
Türkiye Cumhuriyeti'nin Osmanlı umumî varılmıştır. Ancak, Türk heyeti, Birinci Dünya
borçlarının sadece kendi payına düşen kısmını Savaşı başında Osmanlı hükümeti tarafından
ödemesi gerektiğinde fikir birliğine varmıştır. verilen kapitülasyonların tek taraflı geçersiz

Hazine bonolarının çoğu kendi vatandaşlarında kılınmasının Müttefikler tarafından kabul
bulunan Fransa, Türklerden alınacak tazminatın edilmesinde ısrar etmiştir. Müttefiklerin belirli

105