Page 10 - Tarih Çevresi Dergisi

tarih çevresi
süreci 12. Amaçtan olumsuz saplamaların da yaşanmasına sebep olduğu söylenebilir. Diğer taraftan 2019 yılında
plastik atık miktarı 930 bin ton iken, 2020 yılında 868 bin tona düşmüş, 2021 yılında tekrar 982 bin tona çıkmış
ve bu artış 2022 yılında devam ederek 1 milyon tonu geçtiği görülmektedir (Tablo 1). Ancak bu plastik atıkların
sırasıyla 37, 36, 58 ve 57 bin ton civarlarında geri dönüşümünün sağlandığı görülmektedir. Plastik atıkların
geri dönüşüm yüzdelikleri de plastik atık geri dönüşümünde ne kadar başarılı olabildiğimiz hakkında önemli
ipuçları vermektedir.

Tablo. 1 Plastik Atık ve Geri Dönüşüm Verileri (2019-2022, bin ton)

Kaynak: The National Environment Agency, 2023.

Dolayısıyla plastik atık geri dönüşüm ve imha (bertaraf) verilerinin dağılımı, etkin yönetim ve çözüm
uygulamaları hayata geçirilmediği takdirde gelecekte ekosistem için nasıl bir tehdit oluşturabileceği hakkında
ipuçları vermektedir. Plastik atıkların, 2022 verilerine göre sadece %6’sı geri dönüştürülürken %94’ü bertaraf
edilmiş ya da ekosisteme salınmıştır (Şekil 1). Plastik atıkların %94’lük kısmı hakkında net istatistiklere
ulaşılamaması sorunun diğer bir boyutunu ortaya koymaktadır.

Plastik atıklara Türkiye açısından baktığımızda, Türkiye’nin 2021 yılında çıkardığı 5 milyon 600 bin
ton plastik atık miktarı, plastik yönetiminin önemini ortaya koymaktadır. Türkiye’nin 2021 yılında çıkardığı
bu plastik atık miktarı, en çok plastik atık çıkaran ülkeler sıralamasında Türkiye’yi dokuzuncu sıraya
koymaktadır. Diğer taraftan, Türkiye’de plastik atık geri dönüşüm tesislerinde çıkan yangın sayısı 1 iken, 2021
yılında 121’e çıkması, plastik atık yönetimindeki boşluklar hakkında bilgi vermektedir (Öztürk, 2022).

Daha sonraki bölümlerde açıklanacağı gibi plastik atıklarla ilgili önemli bir yönetim sorunu da verilerin
üretimi, verilerin işlenmesi ve kamuoyuyla paylaşılması sorunu olduğu gündeme gelmektedir. Plastik atıklarla
ilgili veri sorunu on ikinci kalkınma planında geniş yer tutmaktadır.

9