Page 8 - Tarih Çevresi Dergisi
P. 8
tarih çevresi tarih çevresi
Hititler tarafından ele geçirildiği ve yerleştikleri Ankara’nın önemli bir Frig yerleşim yeri kurduğunu ve kentin simgesi çıpayı (Ankhor) bölgesinde Helenistik dönem başlar. Büyük
3
bilinmektedir. Hitit döneminde (MÖ 1750- olduğunu gösterse de bu zengin nekropolün Ankara’daki Zeus Tapınağı’nda gördüğünü İskender’in seferiyle birlikte Ankara da tarih
1200), Ankara’da bir kent olup olmadığı kesin bağlı olduğu kent bugüne kadar ortaya yazar (Frazer, 1898, Book I Attica, IV-5, sf. 6). belgelerine geçmeye başlamıştır.
olarak bilinmiyor. Ankara’da, Hitit dönemine ait çıkarılamamıştır (Akurgal, 1992). Frigler, kurdukları bu kente, gemi çıpası Galatlar
ne bir arkeolojik eser bulunabilmiş ne de Hitit anlamına gelen “Ankyra” (Anküra) adını
Ulus çevresinde, Augustus tapınağı ile Ardından, Güney Fransa’da, Galya’da
tabletlerinde Ankara’ya ilişkin bir kayıt vardır vermişlerdir.
Çankırı Kapı arasındaki bölgede yapılan gerek (Marsilya’nın (Massalia) Kuzey ve Doğusu),
(Erzen, 2010, sf. 24). Kalede yapılan kazılarda
arkeolojik gerekse inşaat kazıları sırasında çok Pers Satraplığı toprağa bağlı olarak yaşamayan göçebe ve
bulunan taş balta ve az miktardaki çanak çömlek
sayıda Frig dönemine ait seramik ve çanak savaşçı Galyalılar (Roma dilinde Gallus/Galli ve
parçası, Hitit döneminde, burada sadece bir MÖ 696-695 yıllarında Kimmerlerin
çömlek parçalara bulunmuştur. Ulus’ta, Roma Helen dilindeyse Kelt), kardeşi Zipoytes ile olan
askeri garnizon bulunduğunu düşündürmektedir. istilası ile Frig Krallığı yıkılır. Kimmerler
devri ana caddesi Cardo Maximus’un kazısında, taht kavgasında yardımcı olmaları için Bithinya
İncek-Ahlatlıbel, Gölbaşı-Karaoğlan, Haymana- çekildikten sonra, Ankara, Lidya egemenliğine
caddeden 2 m derinde, Gordion buluntuları ile Kralı Nikomedes’in daveti üzerine MÖ 281’den
Gâvurkale, Haymana - Külhöyük, Kazan - geçer ve bu devirde, bir ticaret merkezi olarak
eşleşen Erken Frig dönemini temsil eden gri ve itibaren Balkanlardan Anadolu’ya geçmeye
Bitikhöyük, Çubuk-Balıkhisar ve Hasanoğlan gelişmeye başlar. MÖ 547’de Pers Kralı Büyük
siyah renkte seramik parçaları elde edilmiştir. Bu başlamıştır. Galyalıların Anadolu’ya geçen bu
buluntuları Hitit dönemindeki yerleşim Kirus’un Lidya Kralı Krezüs’ü yenmesiyle
buluntular, Ankara’daki ilk Frig yerleşmesinin kolu, Romalılar tarafından Galatlar olarak
yerlerinin Ankara Kalesinin çevresinde Ankara da bir Pers satraplığına (eyalet) dönüşür
Hacı Bayram Tepesi dolayında olduğunu adlandırılmıştır. Anadolu’ya geçen Galatlar,
olduğunu göstermektedir. Bunlardan, Ankara- (Aydın ve diğ., 2005, sf. 20). Pers Kralı II.
gösterir (Temizsoy ve diğ., 1996). Hacı Bayram Tolistobag’lar, Tektosag’lar ve Trokme’ler
Haymana yolu üzerinde bulunan Gâvurkale Hitit Darius’un (MÖ 522-485) kurduğu “Kral Yolu”
Tepesi yakınındaki Ahi Yakup mescidinin olmak üzere üç kabile halindedir.
İmparatorluk Dönemine ait bir kutsal alan ve Ankara’dan geçer, kent artık hem ticaret hem de
sokağında bulunmuş olan Sphynx (Sfenks-insan
yine Haymana-Oyaca yakınlarındaki Külhöyük askeri bir merkezdir. Galatlar’ın Ankara’yı kurduğu, Bizanslı
başlı kanatlı aslan) ortostat (duvar kabartması)
ise önemli bir Hitit yerleşmesidir. Gâvurkale’de, Helenistik Dönem Başlıyor tarihçi Stephanos Byzantinos’un (MS 600)
Friglerin burada büyük bir yerleşim kurduğunu
tepenin vadiye bakan yüzünde iki üst düzey coğrafya sözlüğü Ethnica’nın Ankyra
düşündürür. Fakat bugüne kadar, kent yerleşimi Nikomedyalı (İzmit’li) tarihçi ve filozof
kişinin Ana Tanrıça’ya doğru gittiği bir kaya maddesinde Afrodisyaslı (Aydın-Karacasu)
altında kalmasından dolayı araştırma Lucius Fluvius Arrianus (MS 86/89-146/160),
kabartması ile yerel yönetimden bir beye ait olan tarihçi Appollonius’dan (MÖ 3. Yy) alınmış bilgi
yapılamaması nedeniyle Ankara kenti içerisinde Alexandrou Anabasis (İskender’in Seferi) adlı olarak belirtilmiştir (Erzen, 2010, sf. 15). Buna
mezar odası bulunmaktadır. Hititlerden kalan
bir Frig yerleşimi ve yazıtı bulunamamıştır. eserinde Büyük İskender’in MÖ 334-333 kışını
tabletlerde geçen ve kentin antik dönemlerdeki göre, Galatların Tectosagis kabilesi MÖ 278-277
Buna karşın, günümüzde kent içerisinde kalmış Gordion’da geçirdikten sonra ilkbaharda yıllarında, Pontos Kralı I. Mithridates Ktistes’in
isimlerine benzeyen Ankuwa’nın Ankara’yı
pek çok noktada (Bahçelievler, Beştepeler, Ankara’ya gelerek Paflagonya elçilerini ordusunda paralı asker olarak Mısır Kralı II.
değil de Yozgat-Alişar’ı temsil ettiği kabul
Atatürk Orman Çiftliği, Anıt Kabir, beklediğini ve buradan Kapadokya’ya yürüyerek Ptolemaios’a karşı savaşmışlardır. Kazandıkları
edilmektedir (Erzen, 2010, sf. 24).
Yenimahalle-Şenyuva, vb) Frig nekropolünü yaza doğru Kilikya Kapıları’nda (Gülek Boğazı) büyük zafer karşılığında, Mithridates, Halys
Frigler Dönemi barındıran çok sayıda Tümülüs (kral/soylu Persleri yenerek bölgeyi Makedonya (Kızılırmak) ve Sangarios (Sakarya) ırmakları
Ankara kent merkezinde ilk önemli mezarı) bulunmaktadır. Lidyalı (Manisa’lı topraklarına kattığını yazmıştır (Chinnock, 1884, arasındaki bölgeyi onlara yurt olarak vermiştir.
yerleşmenin, yapılan kazıların sonucuna göre, olduğu düşünülür) gezgin-coğrafyacı Pausanias Book II, sf. 82-84). İskender’in uzunca sayılacak Yerleştikleri bu bölge, artık Galatya olarak
Frigler döneminde (MÖ 780-695) olduğu (MS 2. Yy), Periegesis tes Hallados (Helen bir süre Ankara’da kalması, o dönemde kentin anılmaya başlanmıştır. Galatlar, zaferin simgesi
anlaşılmaktadır. Sayıları yirmiden fazla olan Ülkesinin Tasviri) adlı 10 ciltlik eserinde ne kadar büyük bir öneme sahip olduğunu olarak yanlarında getirdikleri bir Mısır gemisinin
Ankara Frig Tümülüsleri bu dönemde Ankara’yı Frig Kralı Midas’ın (MÖ 750-695) gösterir. Büyük İskender ile birlikte Ankara çıpasını kurdukları kente dikmişler ve bundan
6 7
