Page 65 - Tarih Çevresi Dergisi

tarih çevresi tarih çevresi

Sonrası hakkında, İbrahim Paşa’nın Tüm kalenin onarımı yapılmış ve tüm kulenin arasına yerleştirilmiş, üzerinde yeni bir haç, Batı kapısı olan Dış Ala Kapı’nın solunda
birliklerinin Kale’de ve Ankara çevresinde şehrin etrafında ova duvarı kurulmuştur. kapı bulunan ikinci bir perde duvar inşa bulunan kulenin ön sol mangal siperinin tuğla
ordugâh kurduğu 1832-33 yıllarına kadar kesin Mısırlı Mehmed Ali’nin oğlu ve generali edilmiştir. Bu ikinci kapının mimarisinin üst işçiliğiyle hâlâ görülebilmektedir. Dere
bir şey bilinmiyor. Eski Ankaralılar ailelerinden İbrahim Paşa 1832-33’de şehrin batı ve kuzey kaledeki Zindan Kapısı’nınkiyle olan benzerliği tarafındaki kale duvarları dizisi şu şekilde
duydukları, Mısırlılar tarafından özellikle surları ile ova surlarının onarımını yaptırmıştır. kapının da aynı dönemde yapıldığını belirtmek
kalenin batısında ve kuzeyinde yapılmış olan, Şimdi, kalenin herhangi bir kısmının inşası ya da için yeterlidir. Öte yandan, ön perde duvar kuruludur: Duvar dizisi kuzey batıdaki köşe
bazı çalışmalardan bahsetmişlerdir ancak onarımı kesin olarak herhangi bir imparatora, dikkatle incelendiğinde duvarın iki ucunun kuleyi terk ettikten sonra doğuya doğru zirvenin
doğruluğu kesin kaynaklara göre Mısır sultana ya da hükümdara atfedilebilir mi? Bu yarım daire şeklindeki kulelere dayandığı kuzey yamacı boyunca gider, İç Kale’nin
birliklerinin tüm şehri baskından korumak için soru bize tehlikeli gibi görünüyor ve onarım dolayısıyla bağlı olmadığı görülür. Diğer tüm kuzeybatı başlangıcını oluşturan kulede sonlanır;
ovanın duvarlarının onarımını yaptırmışlardır. yaptıran kişilerin isimlerinin yazılı olduğu saptamaların önüne geçen bu saptama, alt surun ardından doğu yönünü takip ederek Dere’nin

O halde, tarihi verilere göre, Milattan duvarlar dışında söyleyebileceğimiz her şey üst surdan önceki bir dönemde yapıldığını yamacını iner, kendisinin yerini alan tepedeki
itibaren aşağıdaki gibi bir tablo düzenleyebiliriz: teknik yapı ayrıntılarına, az çok doğru olan akıl gösterir. Bu Dış Kale, eskiden büyük ölçüde, İç kayaya ulaşır, kayalık üzerinde devam eder ve
Roma dönemi M.Q. 25 - MS_ 324. yürütmelere, tarihi bilinen herhangi bir anıtla Kale’yle aynı hatta; doğu yüz üzerinde devam kuzey doğu üst kale olan Akkale’nin kuzeyinde
yapılan karşılaştırmalara dayalı olacaktır. ediyor olmalıydı ancak kuşku yok ki Dış
Şehrin alt kısmı yeni Gallo-Roma şehrini Aşağıda surun güncel halinin farklı bölümlerinin Kale’nin bu kısmı yıkılmış ve İç Kale’nin inşası çıkıntılı bir köşe oluşturarak kuzey doğuda bir
koruyan bir dış surla çevrilmiştir. noktada sonlanır. Oradan güneye doğru çıkar ve
atfedildiği belirli dönemleri gösteren bir tablo sırasında onunla aynı şekilde ve aynı hat
Caracalla (211-217) şehrin surlarını oluşturuyoruz ancak bu rehberi kullanacak olan üzerinde yeniden yapılmıştır. Kullanılan üst kalenin bazalt ucunda kaybolur. Kayalık
onartmış ve yükseltmiştir. Bizans dönemi 324- okuyuculardan bu atıfları doğruluğu kesin bir malzemelere bakıldığında, az sayıda bazalt seviyelerinin oluşturduğu eğrilikler takip
1173. belge olarak değil genel tartışmaya bir katkı bloğu ve yıkılan eski anıtlardan kalan çok sayıda edildiğinde, bu hattın arazi yapısının tüm
II. Konstans, 659-668 yılları arasında olarak görmelerini rica ederiz. mermer blok kullanılmıştır; az sayıda yazıt, daha elverişli bölümünü kaplayan tek hat olduğunun
büyük olasılıkla tepenin orta yamacına dış suru ÇEŞİTLİ ÖZELLİKLER da az sayıda heykel kalıntısı bulunmaktadır ve hemen farkına vardır, bu temel ayrıntının yapı
yaptırmıştır. İsauralı III. Leon 720 ya da 740’da Bugün gördüğümüz biçimiyle Kale çok var olanlar da ilk yüzyıllara aittir. Parçalanmış ustasının görüş keskinliğinden kaçmadığı
duvarların onarımını yaptırmış ve büyük büyük tuğla tanelerinden yapılmış kireçli harç, kesindir. Ayrıca, bu kalenin kuzeye doğru yay
olasılıkla üst kaleyi inşa ettirmiştir (727’de farklı nitelikteki üç duvar sırasından oluşur: Art derin kısımlar ve taş köşeleri haricinde biçiminde düzenli bir kemer oluşturarak
İznik). I. Nikephoros 805’te yeniden surların arda gelen ve birincisi yamacın ortasında, eklemelerde artık kullanılmamaktadır ve bloklar
onarımını yaptırmıştır. ikincisi ise dağ doruğunda olan iki sur doğuda zamanla yıpranarak yuvarlaklaşmışlardır. savunma gücünü artıran girinti ve çıkıntıları
aynı sur hattı üzerindedir; iki küçük sur dizisi Blokları kendi aralarında birleştirmek için demir vardır. Bizans surunun kalıntıları her yerde
III. Mikhail ve Basileios 859’da surların yamaç duvarları ile dere kayalarının duvarları kanca kullanılmamıştır. Belirli bir yüksekliğe görülmektedir ancak hiçbir yerde, art arda
onarımını yaptırmış ve yükseltmiştir. (858’de arasında kurulmuştur. Yamacın ortasındaki Dış kadar tüm sur, büyük taş dolgudan yapılmış ve
İznik) Kale’nin duvarı dolambaçlı bir sıraya katılarak buradan itibaren tuğlalarla yükseltilmiştir. yapılan onarımlar burada olduğu gibi yapının ilk
Danişmend dönemi 1073-1143. kuzeyde, güneyde ve batıda bulunur; üst surun Bununla birlikte, bu sur İstanbul’da özelliklerini değiştirmemiştir.”3
doğu yüzünün iki ucundaki kale burçlarına Blakernai’den hâlâ görünen Heraklieos’un DİPNOTLAR
Selçuklu dönemi 1143-1308.
bağlanır. Bu Dış Kale, bize göre bugün eksiktir; surlarıyla karşılaştırıldığında göze çarpan
I. Keykubad (1219-1237) çok sayıda zira bu kulenin doğu yüzünde devam etmesi benzerlikler bulunmuştur. Kalanbirkaç kulede, 1 Ernest Mamboury, 2015, Ankara Gezi
onarım yaptırmıştır. 1249-50’de kale gerekiyordu. Büyük kare kulelerle donatılmış bu başlangıçta bu kuleleri donatan mazgallar hâlâ Rehberi, Ankara Üniversitesi Basımevi, s. 17.
duvarlarının onarımını Dış Kale’nin, yarım daire şeklindeki kulelerle görülebilir. Her iki dönemde mazgalların çok 2 Mamboury (2015), s. 14-18.
yaptırmış ve derede yeni surlar korunan iki kapısı vardır ve bu kuleler, en aşağıda kaldıkları düşünülmüş ve perde duvarlar Kaynakça
yükseltmiştir. azından batıda olanları, İznik’te olduğu gibi, gibi bu mazgallar da kulelere eski mazgallara
daha sonraki bir döneme aittir. Bu kapılar yıllar yerleştirilen pencerelerle aydınlatılan iç Mamboury, Ernest. 2015. Ankara Gezi
Moğol ve Abi dönemi 1308-1360. boyunca birçok defa onarılmış ve istihkâmlar yapılarak, tuğlalar yardımıyla Rehberi. Ankara Üniversitesi Basımevi.
Bu dönem hakkında bir bilgi yoktur. güçlendirilmiştir. Güneyde olan Hisar Kapı’nın yükseltilmiştir. Bütün bu çalışmalar Bizanslılara
Osmanlı dönemi 1360-1833. 5 m. 40 cm. önüne, yarım daire şeklindeki iki aittir; zira tuğlalardan yapılmış büyük eğri bir

62 63