Page 189 - Tarih Çevresi Dergisi

tarih çevresi tarih çevresi

Mehmed Şerif çevirisinde “Genç Kardeşler” olanaklı olabilirdi (Çağatay, 1974, sf. 55-56). Bu Ankara’ya geldiklerinde Hacı Bayram Dolandı Hatun, Bağdad Hatun bunlardan

olarak yer alınca sonraki araştırmacılar için sosyo-ekonomik zorunluk, bir dayanışma ve çevresine, özellikle doğu yamacına yerleşirler. bazıları) bilinir. Ankara’daki vakıflar arasında
yanlış bir anlayışa kapı açılmıştır. Şu halde denetleme örgütlenmesi olan Ahiliğin kurulması Kentin çevresi hayvancılığa çok elverişli kadın vakıfları da çok büyük yer tutmaktadır.
“Akı” sözcüğü tamamen Türkçedir ve Arapça mı sonucunu doğurdu. Bu örgütlenme “yaren olduğundan dericilik ile ilgili ekonomik Ankara kadınlarının vakıf kurması maddî
tartışması gereksizdir. Türkçe akı, Anadolu’da teşkilatı” adıyla köylere dek inerek Türkmenler etkinlikler kentin sosyo-ekonomik yaşantısında durumlarının iyiliğini ve kentin ekonomik
özellikle bütün Türk kurum ve terimlerinin arasında Ahilik ilkelerinin yayılmasını ve önemli bir yer tutuyordu. Derici esnafı kentte etkinliklerinin içinde olduklarını gösterir.

Arapçalaştırılması çabalarının artığı olarak yerleşmesini sağlamıştır (Çağatay, 1974, sf. 95). topluca, bugünkü Bent Deresi semtinde Anadolu Selçuklu Devleti’nin çöküşüyle
Arapça ahi’ye çevrilmiştir (Çağatay, 1974, sf. Böylece ahilik, orta çağda Anadolu’nun sosyal “Debbağlar” mahallesinde oturuyorlardı. Dere bir boşluk dönemi oluşur. Osmanlı kaynaklarına
52). yaşantısının düzenlenmesinde büyük rol boyunca bu debbağların işyerleri ve atölyeleri, göre, 1290’da Ahiler, Ankara’nın yönetim,

Moğolların baskısı sonucunda XIII üncü oynamıştır. bu dükkânların arkasındaysa aileleriyle birlikte asayiş ve güvenliği ile ekonomik düzenini
yüzyılın ortalarında Selçuklu devletinde idari ve Ahilik, Türkmenler arasındaki sosyo- yaşadıkları evleri vardır. Herkes ürettiği malını sağlamak üzere devlet otoritesi biçiminde bir
19
ekonomik karışıklıklar başlar. Tahtta oturan II. ekonomik bir esnaf dayanışma örgütü olup getirip “Arasta” denilen Pazar yerinde satardı Kent Yönetimi kurar (Hacıgökmen, 2011, sf.
Keyhüsrev’in veziri Sadeddin Köpek bundan sadece bir meslek ya da sanat sahibi olanlar (Hacıgökmen, 2011, sf. 43). Hatta Evliya Çelebi, 33). Ahi uluları tarafından günümüzdekine yakın

Ahileri sorumlu tutar ve ileri gelenlerini tutuklar katılabilirdi (Çağatay, 1974, sf. 59). Bu Edirne ve İstanbul debbağlarından söz ederken bir cumhuriyet demokrasisi ile yönetilmiştir. Bu
(Hacıgökmen, 2011, sf. 20-21). Anadolu’da bakımdan, halkı sömürerek onların sırtından “Ahi Evren ocağına bağlı olduklarını” belirtir kent yönetimi, Kendisi de Ahi olan I. Murat‘a
Türkmen isyanları çıkar: 1240 Babailer İsyanı, geçinen tarikatlardan farkı buradadır (Çağatay, (Çağatay, 1974, sf. 95). Ahiler ilk geldiklerinde (Çağatay, 1974, sf. 102), 1362’de kenti teslim
1250 Kırşehir Katliamı ve sonunda Ahi Evren, 1974, Önsöz). İş dalında yamak, çırak, kalfa ve dericilik, saraçlık ve kunduracılık yaparken edene kadar sürmüştür. Ahiler, daha sonraları,
1261 yılında idam edilir. Bunun üzerine 1278 usta hiyerarşisi içerisinde mesleki eğitim zamanla 24 iş koluna yayılmışlardır (Aktüre, tarihin çeşitli dönemlerinde yaşanan yönetim
yılında Ahi Evren’in halifelerinden Ahi yanında, akşam toplantılarında sosyal, dini ve 2000). Ankara çevresindeki araziler tarım için boşluğu dönemlerinde de kurumsallıklarından

Hüsameddin yanındakiler ile birlikte Ankara’ya ahlaki konularda onları yetiştirmektedir çok elverişli olmadığı halde tahıl üretimi ve kaynaklanan bir özellikle bu boşluğu
göçer ve burada Ahilik kurumunu canlandırır. (Çağatay, 1974, Önsöz, sf. 96, 101). İyi insan bağcılığın gelişerek yayılması da bu zamanda doldurmuşlardır. Ahi örgütü başkanları, bir
Bu kurum, XIII üncü yüzyıldan başlayarak olma üstün niteliklerini esas alarak çalışma ve olmuştur. Daha sonraları dericiliğin yanında sultan ya da emirin bulunmadığı yerlerde oranın
XVIII inci yüzyıla kadar Ahilik adını taşımış ve yaşamlarını düzenler. Çoğu kez Cuma akşamları Ankara’nın tarım dışı temel üretim kolu olarak tüm yönetim işlerini de üzerlerine alırlar
sonra XX nci yüzyıl başlarına kadar da bir lonca yapılan toplantıların, yani “ahi sohbetlerinin” tiftik keçilerinden elde edilen ve Avrupa’da (Çağatay, 1974, sf 103).
örgütlenmesi olan “gedik” adını almıştır harcamaları Ahiler arasında toplanan, belki aidat büyük rağbet gören sof (moher, angora yünü) Osmanlının kuruluşu sırasında ahilerin bir

(Çağatay, 1974, sf. 51). diyebileceğimiz paralardan karşılanır (Çağatay, üretimi Ankara’nın ekonomik zenginliğini kısmı bilgin, kadı olarak ilim alanında, bir kısmı
belirlemiştir. Eşitliği esas alan bir yönetim kuran vali, komutan olarak yönetim ve askerlik
Selçuklu adını alacak olan Türkmenler 1974, sf. 103). Ahilik aynı zamanda,
Anadolu’ya geldiklerinde göçebe idiler. Yavaş Türkmenlerin kendilerini ve kentlerini korumak Ahiler Ankara’yı baştan sona imar etmişlerdir. alanında, bir kısmı da ticaret ve sanat alanında
yavaş yerleşik duruma geçtiklerinde kentlerde üzere de gerektiğinde bir askeri birliğe Ankara’da evlerine kurdukları sof öne çıkarak ahilik ilkelerini sürdürmüşlerdir
sanat ve ticaret yerli halkın, Rumların ve dönüşebilen silahlı bir örgüttür. Ahilerin sahip tezgâhlarında çalışan birçok aileden dolayı (Çağatay, 1974, sf. 96). Osman Bey’den Fatih
diğerlerinin elindeydi. Asya’dan gelmiş olan oldukları bu güçlü sosyal örgütlenme, Ahilerin kadın örgütlenmesi olan Bacıyan-ı Rum Sultan Mehmet devrine kadar, bilginler ve devlet
sanatkâr ve tüccar Türkmenlerin yerliler bulundukları yerde ortaya çıkan bir yönetim ortaya çıkmıştır (Hacıgökmen, 2011, sf. 45). adamları arasında pek çok ahinin adları

karşısında tutunabilmeleri, yarışabilmeleri ancak boşluğunu anında doldurabilmelerini de Esnaf düzeni içerisinde şeyh, kethüda ve geçmektedir (sf. 98).
birbirlerine destek olup dayanışmalarıyla sağlamaktadır. yiğitbaşı oldukları (Dilşad Hatun, Döndü Hatun, Ahilik, Orta Çağ’da Anadolu’nun sosyal

186 187