Page 52 - Tarih Çevresi Dergisi

tarih çevresi

Akşemseddin’in Fatih Sultan Mehmed’e yazdığı mektuplar günümüze ulaşmıştır. Bunlardan deniz
yenilgisi sonrasında yazdığı mektup en bilineni olup yukarıda bundan söz edilmişti. Göynük’ten gönderdiği
mektupta ise Akşemseddin Sultan Mehmed’e, dünya lezzetlerine tama etmemesini, en büyük belaların pey-
gamberler ve evliyalara gelmesinden dolayı hiç bir beladan elem çekmemesini, yakın zamanda düşmana
karşı zafer kazanacağını, ıslâh-ı memleketten başka şeyle meşgul olmamasını; kendisinin Göynük’e gitme-
sinden dolayı gücenmemesini, zira büyüklerinin (mektupta ebeveyn olarak geçiyor) gönlünü hoş etmek
için oraya gittiğini, daima duada bulunduğunu ve karşılıklı ziyaretleşebileceklerini, Arap diyarını birlikte
feth edebileceklerini, ancak Türkmen’den (Akkoyunlu hükümdarı Uzun Hasan’ı kastediyor olmalı) gafil
olmamasını tavsiye etmiştir .79 Bu arada Feridun Bey’in Münşeât’ında yer alan Akşemseddin’in cevabî
mektubu 80 üzerinde durmak gerekmektedir. Güya Uzun Hasan üzerine giderken bir rüya görmüş ve bunun
tabiri için Akşemseddin’e müracaat etmiş, o da Arapça cevabî bir mektup yazmıştır. Ancak Fatih, Uzun
Hasan üzerine 1473 yılında yürümüştür. Akşemseddin 1459 yılında vefat etmiş olduğundan bu mektubun
sıhhati veya yazıldığı yıl hakkında şüphe bulunmaktadır.

Akşemseddin’in kendi eliyle yazdığı vakıfnamesi de vardır . 81

Sonuç olarak Akşemseddin, aldığı eğitimle müderris ve şeyh olarak çevresine ve müntesiplerine
yararlı olmuştur. Özellikle şehzadeliğinden itibaren Sultan Mehmed’i destekleyerek İstanbul kuşatmasının
başından sonuna kadar hep onun yanında bulunmuştur. En kritik zamanlarda muhasaranın devamı hu-
susunda sultanın tereddüdünü kırarak büyük fethin gerçekleşmesinde önemli rol oynamış ve II. Mehmed’in
“Ebü’l-feth/Fatih”, buna bağlı olarak kendisinin de gerçek anlamda “Fethin Manevî Mimarı” olmuştur. Bu
arada en büyük cihangirlerden olan Fatih Sultan Mehmed’in tasavvufa meylini kırarak adaletle devleti yö-
netmesini sağlamış, fetih sonrası yaptığı yönlendirmelerle de onun dünya siyasetine yön vermesine katkıda
bulunmuştur. Sözlerimi Keçecizâde İzzet Molla’nın şu dörtlüğüyle bitiriyorum:

“Kara gün dostu imiş Fatih’in Akşemseddin

Ki yüzünden leme‘ân etti anun Feth-i Mübîn

Nusreti çeşm-i hakikatle görüp verdi haber

Böyle her kârı uzaktan görür erbâb-ı yakin 82

79 Menâkıb (Yurd-Kaçalin) s. 346; Ünver, aynı eser. 225.
80 Münşeâtü’s-selâtîn, İstanbul 1274, I, 281-282; Yurd - Kaçalin, s. 45.
81 Menâkıb (Yurd-Kaçalin), s. 393; Lâmiî Çelebi, s. 799; Vakıfları hakkında bk. Hasan Özönder, Akşemseddin Sempozyumu Bildirileri, s.
127-131.
82 İzzet Molla, Dîvân-ı İzzet’ten naklen Yurd – Kaçalin, s. 88, 91

52