Page 16 - Tarih Çevresi Dergisi

tarih çevresi
TABLO 2: Orta Derecede Kullanılan Adlar

( % 0,999- 0,500)

Kızılcahamam/ Çamlıdere yöresini içerisine alan Yabanâbâd kazâsında 1523 yılında gayrımüslim nüfus bulunmu-
yordu. Bölgede gördüğümüz Akçakese, Karakese, Yukarı Kese, Keseler gibi yer adları çok önceleri burada yaşayan gay-
rımüslimlerden kalan birer hatıra gibidir. Anadolu’nun hemen her yerinde halk, “kilise” ismini bilerek veya bilmeyerek
“kise veya kese” şekline çevirmiştir. Kilisenin yapıldığı taşın veya tuğlanın rengine göre bu isim Akkise, Karakise, Kızılkise
olmuştur. Yabababad’daki bu kilise harabeleri günümüze kadar gelmiş veya yaşlı kişiler burada bir kilise harabesi olduğunu
nakletmişlerdir.

Bölgede gayrımüslim nüfus bulunmadığı için bir ihtida hareketi de söz konusu değildir. Bilindiği gibi İslâm dinini
seçen kimseler (mühtedî) deftere Hrıstiyan baba adıyla yazılmazlar ve bu kişilerin baba adı Abdullah adı ortak ad olarak
kullanılırdı. Kızılcahamam yöresinde baba adı Abdullah olan 20 kişi bulunmaktaydı. Bunlar 13 ayrı köyde yaşıyorlardı
ve taşımakta oldukları isimler içerisinde genellikle mühtedilere ve azatlı kölelere verilen Mübarek, Uğurlu, Reyhan, Mer-
can, Beşir, Yusuf gibi belirli isimler bulunmamaktadır. Buna karşılık değişik köylerde 12 ayrı kişinin mu‘tak yani azatlı
köle olarak efendisinin ismi ile deftere kayıt edilmiş olduklarını görmekteyiz. 12 mu‘takdan 4’ü Yusuf, 2’si Karagöz ve
2’si İskender ismiyle çağırılmaktaydılar. Azatlı kölelerde Yusuf isminin kullanılması Hz. Yusuf’un kardeşleri tarafından
köle olarak satılmasını hatırlatmak için bütün Osmanlı sancaklarında yaygın olarak uygulanmaktaydı. İskender ve Karagöz
isimleri özellikle azatlı kölelere ve mühtedilere verilebilmekteydi. İskender adını tercih etmelerinin sebebi Aleksandr is-
minin İslâmi varyantı olması dolayısıyladır. Karagöz, Alagöz, Kaplan, Arslan gibi isimler de mu’tak ve mühtedilerce se-
vilen isimlerdi. Ancak Adana sancağında gördüğümüz26 Mübarek, Reyhan, Mercan gibi mühtedi adlarına burada mu‘taklar
26 Y. Kurt, “Adana Sancağında Kişi Adları”, s. 183. Adana Sancağında Mübarek ismi taşıyan 78 kişi bulunmaktaydı ve
bunlardan 75’inin baba ismi Abdullah idi. Cevher isminin taşıyan 11 kişinin tamamının baba ismi Abdullah idi.

14