Page 16 - Tarih Çevresi Dergisi
P. 16
tarih çevresi
belirlenmesi gerektiğini ifade etmektedir. ihtiyacının karşılanabileceğini dile getiriyor
Özellikle burada yaylak ve kışlak hayatı Fırat ve Dicle nehirlerinin yataklarının
sürdürüldüğü, yörenin büyük bir bölümünün
göçebe bir yaşam tarzı bulunduğu için, burada temizlenmesi işi ile burada 1869’da valilik
ne kadar aşiret ve kabilenin bulunduğunu görevi yapan Mithat Paşa da özellikle
tesbit etmenin önemi üzerinde duruyor. Çünkü ilgilenmiştir. Bu konuda Nusret Paşa da tarak
ancak böylece bir idari teşkilatlanma (mahalle, vapurları alınarak, bu nehirlerin yataklarının
nahiye, kaza, liva ) yapılabilecektir. Hatta temizlenmesi gerektiğini belirtmektedir.
çadırda yaşayanlara seyyar yöneticiler Böylece çevrede oluşan bataklıklar ıslah
atanabileceği fikrini ortaya atıyor. Ancak edilip, Dicle ve Fırat da temizlenerek
kanaatimizce koşullar gözönüne alındığında etrafındaki arazilerde hem iskana hem de
pek gerçekçi görülmemektedir. tarıma açılacaktır11. Aynı zamanda da bu
nehirler üzerinde seyahat imkanı doğacaktı.
Eğitim ve öğretim konusunu da önemle Ayrıca Basra Körfezi sahilinde bir tersane
vurgulamaktadır Özellikle çadır hayatı süren kurulmasının uygun olduğu böylece Şatt-ü
göçebe çocuklarına mutlaka bir ilkokul eğitiminin Fırat boyunda seyr ve seyehat edebilmenin
verilmesi gerektiğini belirtiyor. Bu okullarda mümkün olacağı belirtiliyor.
sünni mezhep ön planda tutularak ona göre talim
terbiye verilmesini istiyor. Okullardaki eğitici Nusret Paşa’nın bir diğer önerisi de
kadronun da yörede konuşulan dillere hakim, bütün Irak ve Arabistan’da tramvay ile
yeterli düzeyde, imtihan ile seçilerek bölgesine yolculuğun mümkün kılınmasıdır. Ancak
göre uygun bir maaş ile tayin edilmesi gerektiğini dönemin son derece önemli ve pahalı bir
ifade ediyor. yatırımı olan bu girişimin gerçekleşmesi de
çok mümkün görülmemektedir. Yine ticaret,
Bilindiği gibi Irak ve Arabistan posta yolları, köprülerin yaptırılması, eskilerin
bölgesinin bir bölümü arazi yapısı açısından onarılması da medeniyetin gereği olarak
çöldür. Dolayısıyla buralarda tarım ve bağ, görmektedir. Ayrıca bu seyehat yollarında
bahçe yapabilmek için su ihtiyacı önemlidir. güvenlik konusuna da değinerek, can ve mal
Bu açıdan da Fırat ve Dicle ırmakları bölgede güvenliğinin sağlanmasının kesinlikle gözden
sulama açısından kullanılması oldukça kaçırılmaması gerektiğini ifade etmektedir.
mühimdir. Bölgeyi iyi tanıdığı anlaşılan Yol güzergahları üzerindeki eski binaların da
Nusret Paşa’nın, birçok mahalde eskiden su tamir edilerek kullanılabilir bir hale
kanalları bulunduğu halde bunların getirilmesini ifade etmektedir. Ayrıca bazı
birçoğunun bakımsızlıktan ve hatta bazılarının karayolları üzerinde, uygun mahallerde vilayet
kasten üstü kapatılarak kullanılmaz bir halde ve liva teşkiline kolaylık sağlanması
olduğu ifade ediliyor. Bunun için hem bahçe gerektiğini vurgulamaktadır.
sulamasında hem de sulak arazinin çevresinin
yerleşime açılması bakımından su havuzları, Islah Heyet’inin Irak bölgesinde
su kanalları oluşturulması gerektiğini yaşayan İslam ve Hırıstiyan halkına çok dikkat
belirtiyor. Hatta daha da ileri giderek dağlar edip, itina göstermesi gerektiğini de
arasına baraj inşaasıyla, yağmur sularının vurgulamaktadır. Çünkü bu bölge çok kritik
toplanarak, senelerce idare edilebilecek su bir yapıya sahiptir. Eğer bir kez kontrolden
çıkarsa çok ciddi, çözümü çok zor problemler
14
