Page 13 - Tarih Çevresi Dergisi
P. 13
tarih çevresi
yetiştirilmesi ve terbiyesi için seyyar ve çadır geldiğinde ıslah ve icra heyetinin nazar-ı
hayatı yaşayan (çadırnişin) çocuklara ilkokul dikkati çekilerek, buralarda yerleşim alanı
teşkil edilmelidir. Sünni mezhep üzerine bu olarak açılabilir. Ayrıca Fırat ve Dicle’nin ana
okullara öğretmen olarak da Arap, Kürt, Türk yatakları dolmuştur. Çoğunlukla yukarıdan
yani Arabistan, Harput,Diyarbakır, Musul, gelen yağmur ve kar sularını
Şehr-i Zor, Süleymaniye, Bağdat, Basra ve toplayamamaktadır. Bu nedenle bu yağmur ve
Necedin’de yetişmiş sağlam talebelerden kar suları boşa giderek, bunlardan “hur” tabir
imtihan ile bu adı geçen mekteplere mahalline ettikleri göl ve bataklıklar oluşmuştur.
göre idarelerine yeterli maaşlar verilerek tayin Bunların çevresi de geçit vermez kamışlıklar
edilmelidir. ile kaplanmıştır. Bu nedenle buralar hükümet
ve zabitanın korumasından çıkmış imarlaşma
İskana açılacak bölgelerin Fırat, Dicle kabiliyetini kaybetmiş birer pislik yatakları
ve Habur gibi ırmaklardan cetvel ve kanallar haline gelmiştir. Bundan dolayı bu mahzurun
açılarak oluşturulacak bağ ve bahçeler giderilmesi gerekmektedir. Bunun içinde Fırat
sulanmalıdır. Bunun için bu imarı yapabilecek ve Dicle yoluna daimi surette itina göstermek
mühendisler aracılığı ile “amele-i mükellefe gerekir. Onun için buraya ikişer-üçer ve daha
tertibiyle” harfiyatı verilerek açtırılmalıdır. sonrada gelir elde ettikçe, beşer-onar kıta tarak
Fırat ve Dicle’nin yakın bölgelerinde, imar ve vapurlarının konulmasıyla nehrin yataklarını
ziraate uygun pek çok mahalle bulunmaktadır. temizlemek gerekmektedir. Özellikle bu
Onun için bu bölgede çok uygun ziraat alanları tarama usulünün yukarıdan aşağıya doğru
olduğundan bu ırmaklardan yararlanılabilir. uygulanması gerekmektedir. Hatta bu bölgeye
Yapılacak havuzlarda sular toplanıp, kanallar tarak vapurlarının büyüklerinden üç-dört kıta
aracılığı ile arazinin sulanması sağlanır. konulup Hayy ve Şatra taraflarındaki arazinin
Tulumbalar konulmak suretiyle de iskan meydana çıkarılmasıyla, seyr-ü sefain’e güzel
olunacak olan bölgenin su ihtiyacı bir hizmet edilmiş olacaktır. Bu başlı başına
karşılanabilir. Bu nedenle buralara su toplayıp, bir imar faaliyeti olacaktır. Bu da adı geçen
yararlanılması için havuzlar inşaa edilmelidir. heyetin yapacağı iskan ve imardan meydana
Ancak öncelikle bu bölgelerde keşif gelen gelirin böylece tekrar imar işi için
yapıldıktan sonra, uygulamaya geçilmesi de harcanmasına vesile olacaktır.
gerekmektedir.
Basra Körfezi sahilinde ve Şatt-u Fırat
Bu bölgelerde bir çok mahalde eskiden boyunda seyr ve seyehat edebilecek “sefa’in-i
su bulunduğu halde, mahalli hükümet bahriye” ve nehrin inşaasına merkez
bakmadığından zaman içinde kurumuştur. olabilecek, korunaklı ve müstahkem bir
Ayrıca bazılarıda Araplar tarafından kasden tersane ve havuzu inşa ettirilmelidir. Islah ve
üstleri örtülerek gizlenip kapatılmıştır. icra heyeti çok büyük titizlikle bu işi
Bunların tamir edilerek açılmasıyla uygulamaya sokması ve burada çalışacak
buralardaki arazide ziraat yapılması mümkün kişileri titizlikle bulması lazımdır.Özellikle
olacaktır. Ayrıca dağlar arasında baraj bütün Irak dahilinde ve Arabistan’da tramvay
inşasıyla yağmur sularının toplanarak, ile seyehat mümkün kılınmalıdır. Ticaret ve
senelerce idare edebilecek şekilde su ihtiyacı posta yolları ile köprülerin yaptırılması
giderilebilir. Bu durumlarda yeri ve zamanı
11
