Page 20 - Tarih Çevresi Dergisi
P. 20
tarih çevresi
DİPNOTLAR 9 Suphi Saatçi, Tarihi Gelişim İçinde Irak’ta Türk
Varlığı, Tarihi Araştırmalar ve Dökümantasyon
1 Başbakanlık Osmanlı Arşivi, Yıldız Esas Evrakı, Merkezleri Kurma ve Geliştirme Vakfı, İstanbul
Karton No:14, Evrak No:211, Zarf No:126, Kutu 1996, s.106.
No:7.
10 Eski İran dinine inananlar, ateşperest.
2 İslam Ansiklopedisi, Mithat Paşa maddesi, cilt:8,
M.E.B İstanbul 1993,s.280. 11 1830’larda Fırat ve Dicle su yollarından yarar-
lanılarak, Birecik’ten Basra’ya kadar uzanan bir
3 Ahmet Lütfi Efendi Tarihi, (Yay: Münir Aktepe) hat kurmak amacına yönelik olarak İngilizler
c.XV., T.T.K, Ankara 1993, s.39. harekete geçmişlerdi.Bunun üzerine İngiliz
hükümeti ve Doğu Hindistan Kumpanyası Irak su
4 Mehmet Tevfik Bey, II. Abdülhamit döneminde yollarını işletmek üzere bir program hazırlamıştı.
pek çok vilayet’de valilik, Şura-yı Devlet Reis- Ancak bu girişime önce Fransa konsolosu engel
liği, Maliye ve Nafia Nazırlığı gibi önemli olmaye çalışmış bunu Osmanlı Devleti’nin Basra
görevlerde bulunmuş etkin bir kişidir. körfezi konuları ile görevli Basra kapudanı
izlemişti. Bununla beraber İngiltere Hükümeti,
5 “Bir Devlet Adamının” Mehmet Tevfik Bab-ı Ali’de sahip olduğu nüfuz sayesinde Dicle
Bey(Biren), II. Abdülhamid, Meşrutiyet ve ve Fırat’ın haritasını çıkarmak için iznini almıştı.
Mütareke Devri Hatıraları, (Yay.Haz: F. Rezzan Basra kapudanının itirazı yüzünden beş yıl kadar
Hürma) c.I, Arma yay., İstanbul 1993, s.37. bu proje yapılamamıştı. Ancak 1839’da İngilizler
bu iki ırmağın haritalarını yapmak için proje
6 Meşrutiyet ve Mütareke Devri Hatıraları, s.41- hazırladılar ve 1842’de bu iki su yolu haritası
42. tamamlandı. Bak: Suphi saatçi,a.g.e, s.106.
7 “Mithat Paşa” Maddesi, İslam Ansiklopedisi,
s.273.
8 “Irak Maddesi”, Türk Ansiklopedisi, cilt:19,
Ankara 1971, s.449.
18
