Page 58 - Tarih Çevresi Dergisi

tarih çevresi

Batılı Seyyahlar Gözünden Osmanlı İstanbul’unda “Balıkçlık”1

Dr. Metin MENEKŞE2

GİRİŞ
İnsanoğlunun en eski iktisadi faaliyetlerinden biri olan balıkçılık, özellikle deniz ve tatlı su ke-
narlarında yaşayan toplumlar için hayati bir faaliyet olagelmiştir (Koç, 1998: 14). Balıkçılığın tarihi
ekip-biçme şeklindeki tarımdan daha eski olup, balık avlama yöntemleri insanlığın ilk dönemlerine
kadar ulaşmaktadır. Nitekim Kuzey Tanzanya’da yapılan bazı kazılarda, insanlığın ilk dönemlerinde
kullanıldığı tahmin edilen, balık iskeletleri ve balık kemiklerinden balık avlamak üzere yapılmış çakıl
taşı benzeri kalıntılara rastlanmıştır. Bu dönemlerde balıkçılık, üretimin en basit hali olan doğadan
toplama şeklinde tezahür etmiştir. Bu şekildeki üretimde, kullanım olanağı olabilen her şey, suda veya
karada olmasına bakılmaksızın toplanabilmiştir. Daha sonraki dönemlerde diğer hayvansal kaynak-
larda olduğu gibi, su ürünleri de insanların gıda ihtiyaçlarının karşılanması için kültüre alınmıştır
(Zaman, 2005: 34).
Ülkemiz denizlerinde balıkçılığın geçmişi pek eski devirlere kadar inmektedir. Bugünkü bir kısım
kıyı şehirleri yerinde, tarihi devirlerden önce ilk olarak balıkçılık amacı ile bazı yerleşmeler kurulmuş-
tur (Zaman, 2005: 34). Nitekim Antikçağ’da Anadolu’da yapılan balıkçılık, bölgelere göre ekonomik
değer açısından farklılık gösterirken, bazı bölgeler ve bu bölgelerdeki kentlerin başlıca geçim kaynağını

1 Bu çalışma, 2019 yılında Sosyal Bilimler Alanında Araştırma Makaleleri-4’te yayımlanmıştır. Bkz. Metin Menekşe, “Batılı Seyyahlar
Gözünden Osmanlı İstanbul’unda “Balıkçılık””, Sosyal Bilimler Alanında Araştırma Makaleleri-4, (Editörler: İsmail Elagöz, Göktürk Er-
doğan vd.), Gece Akademi, Ankara 2019, s. 28-53.
2 Dr., Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Tarih Bölümü, m.menekse@mu.edu.tr, ORCID: 0000-0003-1192-3161

58