Page 30 - Tarih Çevresi Dergisi

tarih çevresi

yaptırılmıştır (Ebersolt, 1918). II. Mehmet yıktırılarak yerine Fatih Camii yaptırılmıştır
Dönemi yapılaşmaları, kentin kurucusu (Eyice, 1980). Pinon’a göre: “kentin
Konstantinus’un uygulamaları gibi kentin devamlılığını sağlamak üzere, Havariler
yapısını değiştiren yoğun bir yapılanma içerir ve Kilisesi’nin yerinde yapılandırılan Fatih
İstanbul’ a kısa zamanda yeni bir yüz Külliyesi simgesel olarak IV. Tepede yer
kazandırmıştır (Kuban, 2010). almaktadır” (Borie&Pinon, 2005).
II. Tepe’de ise, Konstantinus Forumu Schneider’e göre: Konstantinopolis,
bulunuyordu fakat, dükkanların da bulunduğu bu Roma gibi kuruldu ve kent doğuya doğru
büyük sütunlu caddeler ve Forumlar kentte genişlemeye devam etti” (Schneider, 1956).
yıllar boyunca görülen yangınlar 12. ve 14. Roma genius loci’den gelen Antik Roma
yüzyıllarda meydana gelen depremlerde yıkılır, planlama geleneğinin uygulandığı İstanbul’da,
yıkılan bu caddelerin iki yanında Bizans’ın son Osmanlı Dönemi’nde de Havariler Kilisesi’nin
döneminde sütunlar sonrasında yerine ağaçlar bulunduğu bu tepenin seçilmesi önemlidir.
yer almaktadır (Müller-Weiner, 1977). Eyice’ye göre: bu tepede Bizans İmparatorların

III. Tepe’de –günümüzdeki Beyazıd moseleum’ları bulunmaktadır (Eyice, 1980).
bölgesi- ise, Marcus Aurelius Forumu yer İmparator Constantinopolis’in mezarının da
almaktadır. Eyice’ye göre: Roma’daki Marcus bulunduğu; Havariler Kilisesi, Roma’daki
Aurelius ve Trajanus anıtlarına benzer olarak benzeri gibi, kenti çevreleyen sur duvarı’nın
inşa edilen Theodosius Forumu, o dönemde- dışında, San Agnes gibi bir mezarlık kilisesi idi.
1509 ‘daki depreme kadar- hala ayaktadır Fatih Külliyesi’nin “yer” seçimini ise kentin ilk
(Eyice, 1980). kurucusu olan Bizans İmparatoru Konstantinus’a
referans veren ve kentin ikinci kurucu kimliğini
IV.Tepedeki Bizans Dönemi, İstanbul’un vurgulayan simgesel bir eylem ifadesidir
kurucusu İmparator Konstantinus’un mezarının (Kuban, 1970).
bulunduğu, Havariler Kilisesi, Bizans’ın son
döneminde S. Eyice: Hartmann Schedel’in, II. Mehmet’in bu kararı, kentin
1493’de yayınlanan “weltchronick” (dünya Antikiteden gelen mevcut tektonik ve topografik
tarihi) adlı yayında o dönemdeki gravürüne göre: “yedi tepeli” kent kurgusunu ve Fatih
beş nefli büyük bir kilise olan Havariler Külliyesinin inşaa edildiği IV. Tepe’yi de
Kilisesi’nin yan kanatlarının çatıları çökmüş vurgulamaktadır. Schneider’in Antik kentin
olarak betimlenmiştir (Eyice, 1980). gelişim eksenini de işaret eden bu sözü, IV.
Tepe’de inşa edilen Fatih Külliyesi ile kentin
IV. Tepede, Fetih sonrası, Fatih Camii
inşatına başlanır ve Bizans’tan kalma, Havariler Antik genius loci’den gelen planlama
Kilise’sinin -eski adıyla Saint-Apotres tepesi- geleneğinin ve sürekliliğinin devam ettiğinin de
yeri uygun görülür. Ebersolt’a göre: İstanbul’u göstergesidir. Ayrıca, Kuban’a göre: Fatih
ziyaret eden seyyahlar 15. yüzyıl başına kadar Külliyesi kentte inşa edilecek diğer külliyelerin
Saint-Apotres- Havariler Kilisesi ayaktadır öncüsülü olmuştur (Kuban, 1970).
(Ebersolt, 1918). Fakat, fetih sırasında, harap Osmanlı döneminde kentin
durumda olan kilise, Fatih tarafından Gennadios yapılandırılmasında Roma genius-loci’den gelen
adlı Ortodox patriğine verilmiş olsa da, sonra Antik “yedi tepeli” iconic yapılanma temel

28