Page 35 - Tarih Çevresi Dergisi

tarih çevresi

Teknoloji Tarihi Araştırma Merkezi yayını olan “Hüseyin Tevfik Paşa ve Linear Algebra” adlı 1988
baskılı kitap dikkatimizi çekti. Kitabın bir fotokopisini McGill Üniversitesi kütüphanesine koyulmak
üzere Profesör Styan yanında götürmüştü. Prof. Styan bu konuda daha geniş duyuru ile daha çok
bilgiye sahip olabilmek için benden İstanbul Üniversitesi Kütüphane Müdürlüğünden Paşanın bir fo-
toğrafını temin etmemi rica etti. Parasını ödeyerek temin ettiğim siyah beyaz resmi kendisine gön-
derdim. Prof. Styan IMAGE bülteninde editör olarak aşağıdaki gönderdiğim fotoğrafı duyurdu. 1995
yılı Temmuz ayında McGill Üniversitesinde düzenlenen “Dördüncü Uluslararası İSTATİSTİK İÇİN
MATRİS YÖNTEMLERİ” adlı bilimsel toplantıya davetli konuşmacı olarak katılmıştım. Toplantının
bir oturumunda düzenleme kurulu başkanı da olan Profesör Styan, Projeksiyon aleti ile H.T.Paşanın
kitapta yer alan fotoğrafını göstererek 1882 de İstanbul’da basılmış “LİNEAR ALGEBRA” adlı ki-
tabın alanında Dünya’da basılmış ilk eser olabileceğine ilişkin bir duyuruda bulunmuştu. Toplantı
salonunda konunun uzmanları niteliğindeki 70 bilim insanı içinden aykırı bir görüş çıkmadı. Uluslar-
arası Lineer Cebir Derneğinin yılda dört kez yayınlanan ve George’un editörü olduğu “IMAGE” adlı
bilimsel bültenin dış kapağında Paşanın resminin altında görülen “ Bu centilmen kimdir? ve O’nun
1882 de yayınlanmış LINEAR ALGEBRA adlı kitabı, lineer cebir üzerine yazılmış ilk kitap olabilir
mi?” sorularını sormuştu. (EK 1 IMAGE sayı:15, sayfa 24, (1995))

Profesör Styan’a ulaştırılan bilgiler bu kitabın H. T. Paşanın kendisi tarafından Harvard Koleji
Kütüphanesi Müdürü Justin Winsor’a 5 Şubat 1885 tarihli mektupla birlikte gönderildiğini ve ciltle-
nmiş bir kopyasının Harvard Üniversitesi Kütüphanesinde bulunduğunu göstermektedir. H. T. Paşa
mektubunda kitabını Harvard Koleji Matematik Bölümü öğretim üyesi Profesör J. M. Peirce (1834-
1906)’in arzusu üzerine hediye ettiğini belirtmiştir. Ayrıca Benjamin Peirce (1809-1880) tarafından
yazılan “Linear Associative Algebra” adlı bir kitabın 1870 yılında Washington City’de basıldığını, bu
kitabın “American Journal of Mathematics” adlı derginin 4. sayısında 97-229 sayfaları arasında 1881
deki yayın esas alınarak 1882 de yeniden basıldığı bilinmektedir.

35