Page 254 - Tarih Çevresi Dergisi

tarih çevresi

angarya yakınmalarına sebep olacaktır. Vekaleti ve Erkan-ı Harbiye-i Umumiye
Reisliği diğer vekaletler kadar eleştiri almış
Milli Mücadele döneminin askeri
hatta vekiller hakkında gensoru önergeleri
önderliği sınırlı sayıda generalden oluşur.
verilmiştir.
Bunlardan bir kısmı da TBMM tarafından
generalliğe yükseltilmiş bulunuyorlardı. TBMM, Orduyu kendi emir ve
Başkomutan Mustafa Kemal Paşa, Milli komutası altında milletin vurucu gücü olarak
Müdafaa Vekili Fevzi Paşa ve Cephe gördüğünden ordu komutanlarının asayiş
komutanı İsmet Paşa’nın dışındaTaarruz mülahazasıyla dahi olsa sivilleri askeri
karargahında İzzettin Çalışlar, Süvari mahkemelere sevk etmelerini hoş
Kolordusuna komuta eden Fahretin Altay ve karşılamamıştır. Bunlardan en ilginci
Yakup Şevki Paşa (Subaşı) ilk anda anılması Erzurum’daki Albayak Gazetesi sahibi Mithat
gereken isimlerdir. [29] Büyük Taarruz Bey’in yargılanmasıdır. [30] Bir başka

öncesindeki önemli bir gelişme Birinci Ordu yakınma konusu Vesait-i Nakliye-i Askeriye
komutanı Ali İhsan Paşa’nın (Sabis) Kanununun uygulanma biçimine olmuştur.
azledilerek yerine Koçgiri tenkil Bu konuda yetkili olan komisyonların
harekatından sonra açığa alınan Sakallı yetkilerini angarya gibi kullandıkları Mecliste
Nurettin Paşa’nın getirilmesi olmuştur. tartışılmıştır.

TBMM, bir konvansiyon iktidarı olarak Birinci Meclis döneminde geniş yer
kuvvetler birliği ve meclis üstünlüğü ilkesi kaplayan bir tartışma da Koçgiri isyanı
gereği ülkeyi ilgilendiren bütün süreçlere olmuştur. Büyük tereddütlerle Milli
müdahil olmuştur. Bu süreçler. Sıradan bir Mücadele saflarına katılan Sakallı Nurettin
kamu hizmeti yolsuzluğundan, İstiklal Paşa’ya Merkez Ordusu komutanlığı
Mahkemeleri üyelerinin azline; memur çerçevesinde iki önemli insiyatif verilmiştir.
maaşlarının ödenme şekline kadar her Bunlardan ilki Canik Sancağında ayrılıkçı

konuda karar mercii olmuştur. Meclis, kendi eylemler yapmakta olan Pontusçuları tasfiye
ordusunu kendisi kurmuştur. Türk istiklal etmek görevidir. Bu operasyon Muhafız Alayı
savaşını başarıya ulaştıran muzaffer ordu komutanı Topal Osman Ağa ile birlikte
TBMM’nin ordusudur. Milletvekillerinin, yürütülmüştür. İkinci büyük olay ise Koçgiri
orduya ve özellikle subaylara yönelik isyanının bastırılması meselesi olmuştur.
tutumları bazı çelişkiler taşımıştır. Koçgiri isyanı, Sivas’ın İmranlı bölgesinde
Başlangıçtaki tutumlarını büyük ölçüde feodal karakterde bir eylem olarak başlamış,
Birinci Dünya Savaşının tortusu belirlemiştir. hızla yayılmıştır. Sakallı Nurettin Paşa
Bir çok milletvekili ordu mensuplarını İttihat komutasındaki Merkez Ordusu 1921 yılının
ve Terakki’nin devamı olarak görmüş ve kışında başlayıp bahara kadar süren bir tenkil
kuşkuyla yaklaşmıştır. Milli Müdafaa ve tedip operasyonu yürütmüş, isyan çok sert

252