Page 24 - Tarih Çevresi Dergisi

tarih çevresi

arayışlarına rağmen yaşanmıştır. başkası da, geniş kitlelerle iletişimi güçlü bir
politikacı olan Kasım Gülek’in varlığıdır. En
1961 Anayasasıyla güvenceye alınan
önemlisi de CHP’nin bir muhalefet partisi
özgürlükler, toplumsal sorunların arttığı bir
olarak, halkla, kitlelerle yakından ve sıcak
ortamda bir yandan kitlelerin hızla
diyalog kurabilmesidir.
siyasallaşmasına, diğer yandan da CHP’nin
toplumsal muhalefetle kucaklaşmasına uygun bir 1959 yılındaki “İlk Hedefler
ortam sağlamıştır. 1960’lı yıllarda CHP, çarpık Beyannamesi”, Ortanın Solu’na giden dikkat
bir şekilde gelişen göç, kentleşme, sanayileşme çekici bir kilometre taşıdır: Anayasa tartışmaları,
ve kapitalistleşme dinamiklerinin bir sonucu Senato, Anayasa Mahkemesi, sendikal
olarak ortaya çıkan ve derin eşitsizlikleri içinde örgütlenme, çalışanlara grev hakkı tanınması,
barındıran toplumsal tabakalaşma sürecinde, seçim sisteminin demokratikleştirilmesi (nispi
kırda kentte, sanayide tarımda her alanda ezilen temsil sistemi)… Bu hedefler, 27 Mayıs
kitlelerden yana tavrını açık bir şekilde koyarak Anayasası ile gerçekleştirilmiştir. Ancak, askeri
siyasal yelpazedeki yerini net bir şekilde müdahale CHP’yi tek başına iktidara gelmekten
belirlemiştir. Bu dönemde CHP yoksul, ezilen, uzaklaştırmıştır. Bilakis, askeri müdahale
emekçi kesimlere umut olacak yeni siyasal CHP’ye oy kaybettirmiştir.
açılımlar yaparak siyasal yelpazede sosyal
Üzerinde durulması gereken önemli bir
adaleti, demokrasiyi, eşitliği, dayanışmayı ve
konu da İsmet İnönü’nün Menderes, Zorlu ve
adil paylaşımı temel alan sosyal demokrasi
Polatkan’ın idamlarını önlemeye yönelik
çizgisine oturmuştur.
çabasıdır. Bu çabalar başarısız olsa da, Talat
Nitekim, 1950’ye kadar olan dönemde Aydemir’in iki darbe girişimi İnönü’nün
Devleti, Cumhuriyeti ve Demokrasiyi kuran başbakanlığı döneminde önlenmiştir. Buna
parti misyonunu başarıyla tamamlayan CHP, rağmen askeri müdahalenin ve idamların
1950 sonrası yeni dönemde yaygınlaşan CHP’ye mal edilmesi, CHP’nin 1961

yoksulları ve ezilen kesimleri koruyan ve seçimlerinden tek başına iktidar olarak
böylelikle toplumsal muhalefet kimliği öne çıkmasına engel olmuştur. 1957 seçimlerindeki
çıkan bir parti niteliğine dönüşmüştür. İlk oylarının gerisine düşmesine rağmen CHP
misyonunu tamamlayarak 1950’de iktidarı seçimlerden birinci parti olarak çıkmış ve
teslim eden CHP için yeni iktidar umudu 1965’te Seçimler sonrasında Cumhuriyet tarihinin ilk
“Ortanın Solu Politikası”yla başlamıştır. koalisyon hükümeti kurulmuştur. 27 Mayıs
1965 öncesindeki gelişmeleri ise Ortanın olmasa belki CHP, 1961 seçimlerinden iktidar
olarak çıkabilirdi.
Solu’nun hazırlık evresi olarak değerlendirmek
gerekir. Nitekim, 1950’lerin sonunda Hürriyet 1961–1965 dönemindeki CHP’nin
Partisi ile CHP’nin birleşmesi ve bu partiden ağırlıkta olduğu koalisyon hükümetleri ve bu
Turan Güneş, Turhan Feyzioğlu gibi isimlerin hükümetlerin izlediği politikalar Ortanın Solu
CHP’ye katılması önemli bir adım olmuştur Bir politikalarının habercisi olmuştur..

22