Page 231 - Tarih Çevresi Dergisi

tarih çevresi

41 Yugoslavya Dışişleri Bakanı Markoviç, Romanya'nın Askeri Tarih ve Stratejik Etüd Başkanlığı Arşivi,
Belgrad Büyükelçisi'ne Türkiye'nin bu kararının İkinci Dünya Savaşı Koleksiyonu, Kutu 13,
ciddi sonuçlar doğuracağını söylemektedir. Dosya 13, F ihrist13-252.
Bakan Türkiye'nin Balkan Anltantı'nın öteki üye 45 Esmer, Sander, a.g.k., 145.
devletlerin onayını almadan bu karara vardığına
dikkat çektikten sonra, bu davranışın Almanya 46 A.g.s., 145.
tarafından Balkan Anltantı'ndan çıkması için 47 Nazi-Soviet Relations., 20.
baskı yapılmak üzere kullanabileceğini
belirtmektedir. Ayrıca Markoviç Romen 48 A.g.k., 72. Ayrıca bkz; Pierre Renouvin et Jean
Büyükelçisine deklarasyon imzalandığı taktirde, Babtiste Duroselle: Introduction a l'Histoire Des
Yugoslavya Hükümeti'nin ciddi kararlar Relations Internationales; 4. Editon, Armand
Colin, Paris 1991, s. 440.
alacağını söyleyerek tehdit etmekten de geri
kalmamaktadır. (Jivkova, 223. ) Ayrıca 49 Rıfkı Salim Burçak: Moskova Görüşmeleri (26 Eylül
Romanya'nın İkinci Dünya Savaşı başındaki 1939-16 Ekim 1939) ve Dış Politikamız
siyasası için bkz: Gafenco Greoire: Dernieres Üzerindeki Tesirleri; Gazi Üniversitesi
jours de l'Europe; Paris, 1946. Basımevi, Ank., 1983, s. 79-80.; Ferudun Cemal
Erkin: Türk-Sovyet İlişkileri ve Boğazlar
42 Bkz. İsmail Soysal: "Türkiye'nin Batı İttifakına Meselesi; Ankara Matbaası, Ank., 1968 s. 140.
Yönelişi" Belleten, C. XLV/1, Sayı: 177, Ocak
SSCB'nin Boğazlar ile ilgili olarak ileri sürdüğü
1981, T. T. K. B., Ank, 1981 s. 195 vd.
tezlerin oluşumunda Almanya önemli rol
43 Jivkova, 212. SSCB'nin İnglizlerle antlaşmasına oynamıştır. Aynı tarihlerde Alman Dışişleri
engel olan Sovyet-Alman ilişkilerindeki bir Bakanı Von Ribbentrop, Alman-Rus egemenlik
gelişmedir; 17 Nisan 1939 günü Belin'e Sovyet alanlarının pazarlığını yapmak için
Büyükelçisi Marekolov'un Alman Dışişleri Moskova'dadır. Türkiye'nin Boğazları kapalı
danışmanı Weizsacker'e Skoda fabrikalarına tutmasında Sovyetler Birliği'nin büyük çıkarları
verilmiş olan Sovyet siparişlerinin geleceğini olduğuna inandıran Ribbentrop (Esmer, Sander,
sorunca; Weizsacker'in SSCB-İngiltere-Fransa 148) Türkiye'nin "Demokrasi cephesi"ne
arasındaki görüşmelerin Sovyetler Birliği'ne yanaşmasına engel olamamıştır, Ama Türk-
askeri malzeme verilmesi için olumlu bir hava Sovyet dostluğunun son bulmasında önemli rol
yaratmadığını belirtmesi üzerine, Sovyet oynamıştır.
Büyükelçisinin Almanya ile
50 Daha Türk-İngiliz- Fransız İttifak Antlaşması
39 ilişkilerinin normale dönmesine engel bir neden görüşmeleri sürerken, buna koşut olarak bir
bulunmadığını, bu ilişkilerin gittikçe askeri sözleşme taslağı üzerinde de çalışılmakta
iyileşebileceğini söylemesidir. (Nazi-Sovyet olup, söz konusu sözleşme de aynı tarihte
Relations; Connecticut, 1976; s. 32; ayrıca; imzalanmıştır. Bkz.: ATESE Arşivi, İkinci
Kamuran Gürün: Türk Sovyet İlişkileri (1920- Dünya Savaşı Koleksiyonu, Kutu 13, Dosya 13,
1953); T. T. K. B, Ank, 1991, s. 182. ). Fihrist 230.

44 1936 yılından başlıyarak Türk Dışişlerinin 51 Türkiye, İngiltere ve Fransa arasında Karşılıklı
gündeminde en önemli yeri işgal eden Hatay Yardım Antlaşması'nın metni için bkz: İsmail
sorunudur. Hatay siyasetinin her aşaması Soysal: Tarihçeleri ve Açıklamalarıyla Birlikte
hakkında ilgili birimler tarafından Genel Türkiye'nin Siyasal Antlaşmaları, C. I (1920 -
1945); T. T. K. B. Ankara., 1989, s. 600 vd.
Kurmay Başkanlığı'na bilgi verilmiştir. Milli
Ayrıca değerlendirme için bkz: Aynı yazar:
İstihbarat Teşkilatı, Milli Emniyet Hizmetleri
Reisi Şükrü Ali Ögel'in Ankara'nın izlemiş "1939 Türk-İngiliz-Fransız İttifakı"; Belleten, C.
XLVI, Sayı: 181-184, T. T. K. B. Ank., 1983.
olduğu siyasetin Hatay'ın çeşitli etnik gruplardan
oluşan Hatay halkı üzerindeki etkisini açıklayan 52 İtalya Arnavutluk'u işgale yeltendiği zaman, İnönü
19 Kasım 1936 tarihli raporu ve onu izleyen sessiz kalmayıp, Balkan Paktı'nın üyelerini
diğerleri için bkz.: Genel Kurmay Başkanlığı, paktın hükümlerine göre harekete geçirmiş

229