Page 40 - Tarih Çevresi Dergisi - Ocak Şubat Sayısı 2021

tarih çevresi

oldugunu soyluyor. Bu meslege mensup ulemasi ile Iran memleketindeki butun
olanlarin mahkemeleri oldugu ve bu toplantilarda hayir dualari edilecek bu suretle
mahkemelere hukumetin de riayete mecbur de Iran ulemasi`nin tahsili de bir teftis ve
oldugu, iste bu sebeple de bugun Iran da bu kontrol altina alinabilecektir.Ozellikle de
kadar cok fazla sayida molla bulundugunu Kerbela `da bu talebeler icin medreseler acilip
ifade ediyor. Bu ulemanin cok buyuk bir bu ogrencilerin ihtiyaclari tam olarak
cogunlugu da isbat ilmi ile ugrastigindan, karsilanmalidir. Sonucta talebeler Iran
Siiligin yayilmasinin onlenmesi icin hizmet etkisinden kurtarilacak ve Osmanliya karsi
etmek uzere gonderilecek Osmanli ulemasinin maddi manevi olarak baglanacaklardir. Bunun
da alim, fazil, ikna kabiliyetleri ve hitap da maddi ve manevi faydalari mutlaka
25
yetenekleri kuvvetli kisiler olmasi gerektigini gorulecektir . Elbette boyle bir yardimi
24
bilahhassa vurguluyor . yapmak icin de masraf gerektirecektir. Bunun
Iran ulemasi “saye-i sahane”`de icin bir seneden beri saltanat-i seniye`nin Iran
serbestce isbat ilmiyyede tahsil etmistir. Ama cenazelerinden aldigi birer mecidiye
bunun disinda fazlaca da bir sey sahadetname resminin o ise tahsisi ile
alamamislardir. Bunlarin tahsilleri zaten iki ya saglanabilir. Yani bu gider kolaylikla Iran
da uc sene surmektedir. Bu sure icinde de cenazelerinin sahitligi icin alinan vergiden
“saltanat-i seniye” hakkinda da olumlu karsilanabilir. Eger kabul edilmez ise, Irak
izlenimleri muhakkak olacaktir. Bu yolda bolgesinde kimin elinde nasil idare edildigi
alinacak bir usul ile Siiyyetin, Sunnilige karsi belli olmayan bir cok “evkaf-i munderise”
olan iftiralarina son verilecek bu da olmaz ise, oldugu hatta burada yuzlerce seneden beri
Osmanli topraklarinda Siiligin yayilmasi icin tahrip edilmis nice vakiflar bulundugu
sarf ettikleri caba ve mesailerini gorulecektir. Sunun bunun eline dusmus
sinirlandiracaktir ki, bu da bir basaridir. Yani ,varligini yitirmis vakiflarin ortaya cikarilip
isbat ilmiyle ugrasan Iran ulemasina devlet kaynak olarak kullanilmasi son derece
eliyle cesitli gorevler verildiginde Osmanli mumkundur. Buralardan alinacak kulliye
Devleti ile kendileri arasinda yakinlasma gelireri Bedevi Arap ve gocerlerin islahi icin
dogacaktir. En azindan siiligin yayilmasi icin de kullanilabilir. Gocebe Araplarin bircogu bu
harcadiklari cabayi sinirlandiracaklardir. yolla egitimin nimetlerinden faydalanabilir.
Aslinda isbat-i ilmiyye`de bulunan binlerce Bunu gerceklestirmek buyuk bir ciddiyet ve
Iran talebesi son derece sefil bir durumda ugrasi ister. Bu yontemin faydasi su olacaktir;
tahsil yapmaktadirlar. Buradaki Iran boylece Sunnilik ve Siilik arasindaki farklar
talebelerinin cogu muhtac kimselerdir. Oyle ortadan kaldirilacak Uzakdogu
ogrenciler vardir ki, bir ekmek parasina Muslumanlariyla , hilafet (merkez-i hilafet
muhtactirlar. Eger Osmanli `nin diger kubra) arasinda bir set durumunda olan siilik
medreseleri araciligi ile bu medreselerdeki cok kisa surede guzel bir sekilde kaldirilabilir.
talebelere yardim ve iase de muaffakiyet soz Sultan Selim `in kilic kuvvetiyle
konusu olursa ya da Kerbela`da bu talebeler yapamadigini Sultan Abdulmecit merhamet
26
icin medreseler acilip bu ogrencilerin ve sevkat ile gerceklestirmis olacaktir .
ihtiyaclari tam olarak karsilanirsa, butun Iran Goruldugu gibi, Binbasi Ali Riza Bey,

38